İzmir Büyükşehir Belediyesi, Türkiye'de gözlem ve modelleme ile su kalitesinin izlendiği ilk sistemi İzmir Körfezi'ne kurdu. Foça, Karaburun, Güzelbahçe ve Pasaport'a kurulan dört istasyonla Körfez'deki tüm değişimler anında kaydedilmeye başlandı. DEÜ Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü ile birlikte yürütülen yeni sistem, derelerden gelen çökeltilerin taşınım özelliklerini sayısal olarak ortaya koyuyor. İstasyonlar güneş enerjisiyle çalışıyor.
"Yüzülebilir Körfez" hedefiyle başlattığı Büyük Körfez Projesi'ne ilişkin hazırlıklarını sürdüren İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2009 yılından bu yana İzmir Körfezi'nde devam eden çalışmalarında yeni bir aşamaya geldi. Üç yıl önce Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü ile protokol imzalayarak Körfez'in dip yapısını ve akıntı haritasını belirleyen belediye, şimdi de hava akımlarının oluşturduğu değişimleri ölçmeye başladı.
İZSU ile Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü arasında 2011 yılında imzalanan "İzmir Körfezinde Gerçek Zamanlı Gözlem Sistemli Sayısal ve Sediment Taşınımı Modelleme Projesi" sözleşmesi kapsamında, İzmir Körfezi için bir meteo-oşinografik gözlem ve modelleme sistemi kuruldu. Sistem sayesinde akıntıların zaman ve mekan içinde değişimleri gözleniyor, olağan dışı durumlar belirleniyor, ayrıca derelerden gelen çökeltilerin taşınım özellikleri sayısal olarak ortaya konuluyor.
Çalışma kapsamında Körfez'in tamamından veri sağlanabilmesi için Foça, Karaburun, Güzelbahçe ve Pasaport olmak üzere dört noktaya Akustik Doppler Akıntı Ölçüm Cihazı ile Karaburun hariç diğer 3 noktaya da Otomatik Meteoroloji İstasyonu kuruldu. Bu istasyonlar, Körfez'deki akıntı ve seviyenin yanı sıra, havadaki basınç, yağmur miktarı, ısı gibi verileri de anında kaydediyor. Yapılan gözlem ve modelleme sistemi, su kalitesinin izlenilebilirliği açısından Türkiye'de kurulan ilk sistem olma özelliği taşıyor.
AKINTI MODELLENİYOR
İZSU ile Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü arasında imzalanan sözleşme gereği harekete geçen İZSU Genel Müdürlüğü, Meteo-Oşinografik Gözlem İstasyonu'ndan başlayarak Güzelbahçe, Karaburun ve Foça'daki istasyonların kurulumunu gerçekleştirdi. Güneş panelleri sayesinde "yenilenebilir güvenli enerji" kullanan sistem, 6 metre yüksekliğindeki bir direk üzerine görevleri farklı olan çeşitli sensörlerin bir araya getirilerek çalışmasından oluşuyor. Kurulan sistemle rüzgarın hızı ve yönü, güneş ışığındaki radyasyon miktarı, görüş uzaklığı, havadaki nem ve sıcaklık, hava basıncı, deniz suyunun tuzluluk, sıcaklık ve seviyesi ile Körfez'in akıntı profili ölçülebiliyor.
Körfez'in yaklaşık 500 metre açığında, 40 -50 metre derinlikteki deniz tabanına konulan "akustik akıntı ölçüm cihazları" ile su seviyesi, dalga yüksekliği ve akıntı ölçümü yapılarak akıntının profili ortaya çıkarılacak. Akıntıların zaman ve mekan içinde incelenmesi ve değişimlerinin belirlenmesi de yine bu araştırmayla tespit edilecek. Ayrıca, Körfez'e dere kaynaklarından katı madde taşınım özellikleri ve miktarları da yine bu çalışmayla belirlenecek.
ANINDA VERİ AKTARILIYOR
Sistemin en önemli özelliklerinden birisi, kaydettiği bilgileri istasyonun içinde yer alan GPRS sistemi aracılığıyla, kablosuz olarak hem İZSU hem de Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü'nde kurulan bilgisayarlara anında aktarıyor olması. Sistemi kullanan uzmanlar, bilgisayar ortamında, uzaktan sensörleri kontrol etme şansına sahip. Tüm bu çalışmalar, Körfez'deki sirkülasyon kanalının açılması, Körfez'deki derinleştirme çalışmaları ve kıyı tasarımıyla mühendislik uygulamalarında temel oluşturacak.
