S-mallReport Dergisi'nin özel haberi*
Türkiye"nin ekonomi devi Koç Holding"in Şeref Başkanı Rahmi M. Koç, “Türkiye"nin En Zengin Erkeği” unvanına sahip. Yaklaşık 2 milyar USD"lik servete sahip olan Rahmi M. Koç"un “olmazsa olmaz” lüksleri ise, sadece para ile elde edilecek şeyler değil; tutku, bilgi, kültür, zevk ve en çok da emek istiyor…
1-Rahmi M. Koç Müzesi
Rahmi M. Koç"un, “Rahmi M. Koç Müzesi” adlı bir müzesi var. İstanbul"da, Haliç kıyısında, tarihi Lengerhane Binası"nın restore edilmesi ile 13 Aralık 1994"te açılan müze, ikinci binasını ise, Hasköy Tersanesi"nin restore edilmesi ile Temmuz 2001"de hizmete soktu. Rahmi M. Koç Müzesi, Türkiye"de ulaşım, endüstri ve iletişim tarihine adanmış ilk önemli müze. Rahmi M. Koç, koleksiyoner kişiliğinin başlangıcını şöyle anlatıyor: “… Babam Vehbi Koç, bilmiyorum kaç yaşındaydım, bana Almanya"dan ilk elektrikli treni getirdiğinden beri mekanik ve endüstriyel objeleri toplamış, biriktirmişimdir. Seneler geçtikçe bu koleksiyon o kadar genişledi ki, ne evlerimde, ne bürolarımda, ne de depolarımda yer kaldı…”
Rahmi M. Koç, her koleksiyonerin amacı olan “bir gün müze sahibi olmak” düşüncesini nasıl geliştirdiğini ve uyguladığını ise şöyle anlatıyor: “… Koç Topluluğu, 1950"lerde sanayiye atılınca, dünyanın büyük sanayi kuruluşları ile temaslarımız sıklaştı. Bizden daha eski şirketlerin ilk mamullerinden başlayarak bütün ürünlerini topladıkları birer müzeleri olduğunu gördüm. Onlara imrendim. "Niçin biz böyle koleksiyonlar yapmayalım?" dedim. Düşündükçe bu tür müzelerin sanayicilerden başka kimsenin merakını çekmeyeceğine ve bu fikrin Türkiye için erken olduğuna karar verdim.
Fakat bu fikir bir kere kafama yerleşmişti. Yurtdışı seyahatlerimde teknik ve endüstriyel müzeleri gezmeye başladım. Bunlar arasında Münih"teki Deutsches Museum"u, Londra"daki Science Museum"u gezdim. Ama ne zaman ki Detroit"teki Henry Ford Museum"u gördüm, işte o zaman bütün koleksiyonumu bir çatı altında toplamaya karar verdim. Bu fikri arkadaşlarıma açtım, hepsi olumlu karşıladıkları gibi, beni teşvik ettiler. Artık kararımı vermiştim…”
Bugün 76 yaşında olan Rahmi M. Koç, babası rahmetli Vehbi Koç ona elektrikli treni ilk aldığından beri, neredeyse 70 yıldır, biriktiriyor. Müze sahibi olmanın en büyük zenginlik ve prestij işareti olduğunu tarihsel süreci ile bilen Rahmi M. Koç, bu 70 yılda, Türkiye"de ve dünyada, müzesi için bir “parça” peşinde koştu hep. Müzeler, koleksiyonerler ile iletişime geçti, gün geldi müzayedelere girdi en yüksek fiyatları ödedi, dostlardan, kurumlardan tavan aralarında ve depolarda “eski” ne var ise çıkarmalarını istedi, bunlara hibeler, bağışlar eklenince, müzesini açtı. Müzesinin “yaşayan bir müze” olmasını isteyen Rahmi M. Koç, müzesine yeni parça arayışlarını ilk günkü heyecanla sürdürdü, sürdürüyor.
(Bilginiz olsun: Müzeye en son, bir zamanlar Atlantic Plakçılık"ın kurucusu Ahmet Ertegün"ün sahip olduğu bir Bentley “Derby” klasik otomobil dahil oldu. Arabayı, Türk-Amerikan Derneği müzeye bağışladı.) Müzesi ile gurur duyan Rahmi M. Koç, “kendisini de müzelik yaptı”! Müzenin bir bölümünde, Koç Holding"teki odasına benzer bir oda oluşturan Rahmi M. Koç"un burada, İngiltere"deki ünlü Madame Tussaud Museum uzmanları tarafından yapılmış balmumu bir heykeli bulunuyor.
Rahmi M. Koç Müzesi, 1996"da Avrupa Konseyi"nden “Yılın Müzesi Özel Ödülü”nü, 2001"de de Kültür Bakanlığı"ndan “Büyük Ödül”ü kazandı.
Rahmi M. Koç"un, 2003"te Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanlığı"nı oğlu Mustafa V. Koç"a devrederken yaptığı konuşmada, “Bundan sonra müzemle ve sporla ilgileneceğim” sözleri, müzesine ne derece önem verdiğini net bir şekilde ortaya koyuyor.
2- Deniz, Tekne
Denize, hem tutkulu bir âşık, hem de Kaptan Cousteau bilgisi ile bir bilim adamı gibi bağlıdır Rahmi M. Koç. “Deniz benim her şeyim” diyor Rahmi M. Koç. Gözlerinin rengi, denizin rengidir, mavidir Rahmi M. Koç"un. Kıyafetlerinde bir tema olarak belki de sadece “denizci” motiflerine yer verir. Adını taşıyan Rahmi M. Koç Müzesi de deniz kenarındadır, konut olarak kullandığı Kont Ostrorog Yalısı da. “Denize karşı içki içenlere çok imrenirim” diyor.
Yazları Mavi Tur"lar ile geçer. Bodrum"da, Göcek"te denize girer. Dostlarına tekne partileri verir. İstanbul"da ulaşımı mümkünse deniz araçları ile gerçekleştirir, hem de dümene geçerek. Motoryat ya da yelkenli fark etmez, iyi bir kaptandır. İstanbul Açık Deniz Yat Kulübü ve New York Yat Kulübü üyesidir. Tekne ile ilgili dünyanın neresinde önemli bir organizasyon var ise, Rahmi M. Koç oradadır. Kısaca “TURMEPA” olarak bilinen Deniz Temiz Derneği Kurucu Üyesi ve Onursal Başkanı"dır. Bu dernek, denizlerin temiz tutulması için çalışan bir sivil toplum kuruluşudur.
“… Küçük yaştan beri hayalimdi, dünyayı denizlerden dolaşmak” diyen Rahmi M. Koç, “Nazenin IV” adlı yelkenli ile 19 Eylül 2004"te dünya turuna çıktı, 657 günde 28.276 mil yol yaparak deniz üzerinden dünyayı dolaştı. Rahmi M. Koç, dünya turunu bitiriş konuşmasında bir yerde şöyle diyordu: “… Netice itibari ile şu karara vardık ki, Avrupa"nın üstüne kıta yok, Akdeniz, Ege ve Marmara"nın üzerine deniz yok. Türkiye"nin üzerine de memleket yok…” Bu turun kendisine kazandırdığını, “Önemli hadiselerden önemsiz hadiseleri daha iyi ayırma imkânı kazandım ve elbette daha sağlıklı bir insan oldum” sözleri ile özetleyen Rahmi M. Koç, “Nazenin IV” adlı teknesini satışa çıkardı, şimdi “Nazenin V”i yaptırıyor.
“Nazenin” serisinden sadece 1977 yapımı “Nazenin I”i Koç Ailesi için hatıraları fazla olduğundan muhafaza ediyor. Rahmi M. Koç, 1987"de “Nazenin II” teknesi ile ABD"den yola çıkarak Atlantik"i geçmişti. 1988"de de “Gök, Deniz ve Biz” adlı bir kitap yazarak bu yolculuğu anlatmıştı. “Marinalarda bağlı, kendi halinde bırakılmış teknelere "Öksüz tekneler" der Amerikalılar” diyen Rahmi M. Koç, “Nazenin V” ile, yeni bir dünya turu olmasa da, denizlere açılmaya devam edeceğini söylüyor.
3- Beşiktaş
Koç Ailesi"nin fertleri genelde Fenerbahçelidir (örneğin, Rahmi M. Koç"un ifadesi ile oğulları Ali Y. Koç ve Mustafa V. Koç “hasta Fenerbahçelidir”) fakat Rahmi M. Koç, Beşiktaş taraftarıdır. “İyi bir taraftarlığı” ifade eder anlamda “koyu Beşiktaşlı”, “hasta Karakartallı”, “fanatik Siyah-Beyazlı” deyimleri ile nitelenir Beşiktaş taraftarlığı Rahmi M. Koç"un. Rahmi M. Koç, “Evde iken günlerinizi nasıl geçiriyorsunuz?” sorusuna şu cevabı veriyor: “... Daha çok BBC"yi ve BBC World"ü seyrederim. Fırsat bulursam bizim kanalları seyrederim. Haberleri, haftasonu da maç seyretmeyi severim. Beşiktaş"ın maçlarını kaçırmam...”
Rahmi M. Koç, Beşiktaş"ın mabedi İnönü Stadyumu"ndaki locasında, zaman buldukça, Beşiktaş"ını “canlı” izliyor. Ve, Beşiktaş"ın peşinden deplasmanlara bile gidiyor: “... İki oğlum hasta Fenerbahçelidir. Fener stadında locamız var. Oraya bir tek Fenerbahçe-Beşiktaş maçlarına giderim. Bana, "Beşiktaş şapkası giyme, bizi zor durumda bırakıyorsun" derler. Ben de stada girerken cebime koyar, oturduğumda takarım...” Rahmi M. Koç"un, Rusya"daki bir yemekli toplantıda, aynı saatlerde İstanbul"da oynanan Beşiktaş-Trabzonspor maçının 1-0 Trabzonspor üstünlüğü ile sona ermesi sonucu, “Beşiktaş yenildi, lokmalar boğazıma dizildi” dediği bilinir. Rahmi M. Koç, “Nazenin IV” adlı teknesi ile dünya turuna çıktığında da ilk molayı, Beşiktaş-Galatasaray maçını izlemek için vermişti…
Rahmi M. Koç"un Şeref Başkanlığı"nı yaptığı Koç Holding"in bünyesindeki “Beko”, Beşiktaş ile özdeşleşmiş bir şirket; yıllardır Beşiktaş formasında “Beko”nun reklamı yer alıyor, ticari bir alışveriş olsa da, Rahmi M. Koç, reklam yolu ile taraftarı olduğu Beşiktaş"a “Beko” aracılığı ile maddi destek veriyor. Rivayet o ki, Rahmi M. Koç, Beşiktaş Jimnastik Kulübü Başkanlığı seçimlerinde de, başarılı olacağına inandığı adayları, perde arkasından destekliyor. Ve hatta, bir rivayet de o ki, “yıldız” futbolcu alımlarında, kulübün maddi olanakları sınırlı kaldığında, Rahmi M. Koç devreye giriyor. Rahmi M. Koç, kulübün gidişatı ile de yakından ilgili, mevcut başkan Yıldırım Demirören hakkındaki, takımın kötü gittiği döneme ait düşüncesi şöyle: “... Bence bu gömlek Demirören"e biraz büyük geldi”.
4- Kont Ostrorog Yalısı
Kont Ostrorog Yalısı, Rahmi M. Koç"un evi. Yalı, Kandilli/Göksu"da yer alıyor. Rahmi M. Koç, yalıyı, 6 Kasım 2000 tarihinde 19 milyon USD"ye satın aldı ve üç yıllık restorasyon döneminden sonra Ağustos 2003"te konut olarak kullanmaya başladı. 1849 tarihli Kont Ostrorog Yalısı, Rahmi M. Koç"un çok eskiden beri sahip olmayı istediği bir yalıydı ve onun ifadesi ile, “rüyası hakikat oldu”. Yalıda uzun yıllar Hariciye Nazırı Server Paşa oturmuş.
1904"te yalı, Osmanlı Devleti"nin çağrısı üzerine İstanbul"a gelen İslam hukuku uzmanı Polonya asıllı Kont Leon Ostrorog"a geçmiş. Ondan da oğlu Jean Ostrorog"a… Rahmi M. Koç, bu yalı ile tanışmasını ve sonrasını şöyle anlatıyor: “… Ostroroglar ile 1964"ten beri komşuyduk. Daha sonra Ostroroglar"a gidip gelmelerimiz sıklaştı. Yalının eskiliği, orijinalliği, konumu, rengi beni çok cezbetmişti. Bahçedeki çam ağacı 200 senelik, bugün ha deseniz bulamazsınız.
Jean Ostrorog öldükten sonra, karısı İşka, ne hikmetse, mali bakımdan zor duruma düştü. Benim yakın ahbabımdı, çağırırdı, oturup saatlerce konuşurduk. Sobada yakacağı olmazsa, damı akarsa beni çağırırdı, hallederdik. Çok sevdiği şampanyası bitince bana telefon ederdi, ben de koltuğumun altına bir şişe şampanya alıp giderdim. Ben hiçbir zaman kontese, ima yolu ile bile yalıyı satın alma teklifi yapmadım. Çünkü öğrendim ki, ölünceye kadar orada yaşamak üzere bir vasiyet yapılmış. O bana her zaman, "Biz bakamıyoruz artık, ancak senin gibi bir adam burayı alırsa yalı yaşamaya devam eder" derdi.
Öldükten sonra Jean Ostrorog"un ilk eşinden olan kızı Anne, yalıyı kozmetik olarak biraz adam etti. Yazları kalırlardı, ecnebi misafirler falan orada üç ay otururlar, yenilir içilir, kokteyller verilirdi. Anne kanser olup İstanbul"a gelemez olunca, çocukları yalıyı satmaya karar vermiş…” Rahmi M. Koç, Courchevel"de kayak yaparken almış müjdeyi! Anne Ostrorog"un kızı Angel Ostrorog, 30 milyon USD fiyat istemiş. Rahmi M. Koç, “Benim o kadar para verip yalı alacak halim yok” demiş. Çok sıkı pazarlıklar sonunda anlaşmışlar. Oğlu Ömer M. Koç, “... Babam, Ostroroglar"ı insan olarak çok takdir ettiği gibi, yaşam tarzlarını da çok beğenir ve severdi. Kısmet babamın Kont Ostrorog Yalısı"nın sahibi olmasıymış” diyor…
Kont Leon Ostrorog, yalıyı Fransız-Osmanlı kültürünün İstanbul"daki buluşma merkezi haline getirmiş ve yalı, Fransız şair Pierre Loti"den Fransa Cumhurbaşkanı Georges Pompodio"ya, Danimarka Kraliçesi II. Margarethe"tan Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Adnan Menderes"e kadar ünlü isimleri ağırlamış. Ressam Abidin Dino, “İstanbul âşığı” Çelik Gülersoy, şair Yahya Kemal Beyatlı, yazar Abdülhak Hamit ile eşi Lüsyen Hanım, ressam Asaf Halet Çelebi de yalının misafirleri arasında olmuş…
Yalı, 684 metre kare yüzölçümüne sahip. Deniz tarafından bakıldığında, yan yana birleştirilmiş iki yalı gibi gözükür. Bu iki bölümden birinin adı Selamlık (küçük yalı), diğerinin adı Harem"dir (büyük yalı). Yalının altında kayıkhane girişi bulunuyor ve bu, deniz, tekne tutkunu Rahmi M. Koç için büyük avantaj. Yalı önünde, bir tekne demirlemiş hazır bekliyor daima.
Neo-klasik tarzda inşa edilen ve içi geç ampir üslupta dekore edilen yalıyı Rahmi M. Koç, hiçbir masraftan kaçınmadan restore ettirdi. Kendisi, özellikle tefrişat ile çok yakından ilgilendi.
Yalı, bir müze gibi; Ostrorog Ailesi"nin geleneğini sürdüren kütüphane, 17.-18. yüzyıl Avrupa resmini yansıtan tablolar, İtalyan ayna, Portekiz"den oyma desenli porselenler, mobilyalara özel dokunmuş halılar, Ostrorog"lardan kalma piyano, Rahmi M. Koç"un deniz, tekne tutkusunu yansıtan tekne maketleri, vb…
Yalı, en yüksek refah düzeyine sahip kişiliklerin evlerini sayfalarına taşıması ile ünlü Amerikan dergisi “Architectural Digest”"a kapak haberi oldu. Haberde, Rahmi M. Koç"un deniz, tekne ilgisine atıfla, “Tekne âşığı birisi için bundan daha iyi bir yer bulunamaz” denildi.
Rahmi M. Koç"a yalıda 11 çalışan hizmet veriyor: 1 vekilharç, 1 housekeeper, 1 şef, 1 garson, 1 hemşire, 1 şoför, 1 kaptan, 2 gündelikçi, 1 bahçıvan.
5- Şıklık
Türkiye"nin önde gelen sosyete-magazin, lifestyle haber portalı magazinturk.com okurları, Rahmi M. Koç"u, “Türkiye"nin En Şık Erkeği” seçmişti. Rahmi M. Koç, giyim zevkini şöyle anlatıyor: “… Marka merakım yoktur. Marka etkiler, onun için markayı bilmemeyi tercih ederim. Şıklık iddiasında değilim. Modayı da izlemem. Yalnız her şeyin iyisini almaya çalışırım, yani kumaşından her şeyine. Çok çok 50-60 tane şapkam var. 130 tane ayakkabım varmış. Ayakkabı satın alırım bol bol.
Umumiyetle "John Lobb" yahut "Edward Green" alırım. Bunlar meşhur ayakkabıcılardır. Ben İtalyan ayakkabısı değil, daha ziyade İngiliz ayakkabısı severim, yahut İngilizlerin Amerikan dükkânları için yaptıkları ayakkabıları... Ben İngiliz stilini severim. İtalyan stilini hiç beğenmem. Ama bizim erkekler İtalyan tarzına meraklıdır. İngiliz"in klasik bir giyim tarzı vardır, değişmeyen. Renkler değişse de o değişmez. Ona sadık kalmaya çalışıyorum…”
Rahmi M. Koç, şıklığı ile, moda dergilerinden çıkmış gibi. En önemlisi de, bu şıklık, 24 saat, her ortamda geçerli; bir iş toplantısı, bir davet, tekne güvertesi ya da golf sahası, hiç fark etmiyor, Rahmi M. Koç, tarzını yansıtarak, bulunduğu ortamın en şık erkeği oluyor. Rahmi M. Koç"un giyim tarzında ayırt edici özellikleri var: Ceket genelde kruvaze olacak, yakasında kırmızı bir karanfil ve mendil mutlaka bulunacak. İş ortamlarında kıravat, çoğu zaman da fular takacak. Mutlaka kol düğmeleri olacak. Pantolon paçası dar olacak…
Rahmi M. Koç, taktığı karanfilin bir anlamı olmadığını söylüyor, “Güzel bir çiçek sadece” diyor ve ekliyor: “Müzemde bir heykelim vardır, onun da karanfili değişir her gün. Tabii benim taktığım da her gün değişir, taze karanfil olmalı. Ayrıca, birinin elbisesine taktığı çiçekten, elbisesi terzi elbisesi mi sürmezür mü anlayabilirsiniz”… Rahmi M. Koç, kıyafetlerini, sahibi olduğu, İngiliz stilini Türkiye"de oturtmak için kurduğu Edwards adlı mağazada terziye özel diktiriyor:
“... Terziye kumaş getirtirim, o kumaşı diktirtirim. Özel astar getirtiriz, düğmelerini kendimiz seçeriz filan. Yani tam usulünce yaparız. Gömleklerim de özel dikilir...” Rahmi M. Koç"un, oğlu Mustafa V. Koç"un ifadesi ile “uzun saça ve sakala alerjisi var”. Modacı Faruk Saraç, “Rahmi Bey, "şıklık” tanımı ile özdeşleşmiş bir isim. Spor kıyafetlerde kullandığı fuları, klasik kıyafetlerindeki mendilleri ile her zaman dikkat çekici” diyor Rahmi M. Koç için.
6- Golf
“Aristokrat sporu” olarak kabul edilen golf sporunu Türkiye"de ilk yapan isimlerden biri Rahmi M. Koç"tur. Belki de “ilk Türk golfçü” odur. Golf sporunun Türkiye elitleri arasında yaygınlaşmasında rolü büyük olmuştur. Öyle ki, bu konuda kendisine, “duayen” sıfatı ile onur ödülleri verilmiştir. Golf, Rahmi M. Koç için, sadece, “bir üst düzey sosyal yaşam aktivitesi” ve “yoğun iş yaşamının stres atma yollarından biri” değil, yaşamının bir parçası oldu. Öyle ki, “Nazenin IV” teknesi ile çıktığı dünya turunda bile yanına golf takımlarını almıştı.
“... Dünya turuna çıkar iken tekneme golf takımlarımı da aldım. Fransa"da, İspanya"da, fırsat buldukça, golf oynadım. Fakat gittiğimiz yerlerde hava sıcaklığı fazla olduğundan doktorum golf oynamamı yasakladı...” diyor. Rahmi M. Koç, dünya turu sırasında zaman zaman İstanbul"a geldiğinde, soluğu golf sahalarında aldı.
Oğlu Mustafa V. Koç"un da golf sporu yapmasında ve İstanbul Golf Kulübü Başkanı olmasında Rahmi M. Koç"un etkisi büyük. Baba-oğlu birçok turnuvaya katıldı, birbirine rakip oldu. Binicilik sporu da yapan Mustafa V. Koç"un son dönemde manejlerden çok golf sahasında görünmesi, bu etkinin derecesini gösteriyor Rahmi M. Koç"un arkadaşı Azize Taylan da iyi bir golf sporcusu. Koç Holding şirketi “Beko”nun sponsor olduğu bir golf turnuvası, “Avrupa"nın en büyük golf organizasyonu” olarak kabul ediliyor.
NOT:*Türkiye'nin ilk ve tek lüks yaşam kültürü dergisi s-mallReport, iki ayda bir Türkçe ve İngilizce olarak yayınlanmaktadır.
