"1. Uluslararası KKTC Balıkçılık Sempozyumu"nda konuşan Türkiye Su Ürünleri Kooperatifleri Merkez Birliği (Sür-Koop) Genel Başkanı Ramazan Özkaya, Kıbrıslı balıkçılara Türkiye balıkçılığında yaşanan sıkıntılardan örnekler vererek tavsiyelerde bulundu.
Türkiye'de faaliyet gösteren 485 adet endüstriyel gırgır teknesi bulunduğunu belirten Özkaya, "Fazla tekne fazla balık yakalamaz. Örneğini geçmişte yaşadık. Sayıca fazla tekne stoklara zarar vermekten başka bir işe yaramıyor. Biz inanıyoruz ki ülkemizde bugün 485 değil de 100 tane gırgır teknesi olsa, şu anda yakalanan balık miktarını yine yakalar" diyerek, hükümetin uygulamaya aldığı devlet desteğiyle tekneleri avcılıktan geri çekme projesini desteklediklerini belirtti.
"YASAKLAR DENİZLERİMİZİ KORUYOR"
Türkiye'nin sayıca gereğinden fazla bir balıkçı filosuna sahip olduğuna dikkat çeken Özkaya, "Balıkçılık filomuz denizlerimizdeki balık stoklarımızın maalesef üstündedir. Bu noktada belirli uygulamalarla geleceğe yönelik önlemler alamazsak stoklarımız zarar görebilir. Balıkçılarımız bilinçli avlanmadığı takdirde, elbette yasaklar çözüm değil. Ama ülkemizdeki balıkçılarımızın avcılık anlayışına baktığımızda, yasaklar olmadan da denizlerimizin korunamayacağına inanıyoruz" dedi.
"BALIKÇILARIMIZ KENDİ TEKNELERİNDE EMANETÇİ OLDULAR"
1976 ila 1996 yılları arasında Türk balıkçılığının altın çağını yaşadığını anlatan Özkaya, şöyle konuştu: "1976-1996 yılları arasında ülkemizdeki tekne sayımız 8 bin 500 adetti. Yılda ortalama 500 bin ton balık istihsal ediliyordu. İstihsal edilen balıklar o dönemde reel fiyattan satılıyordu. Ve bu olumlu tablo sayesinde Türk balıkçısı tüm kazanımlarını o yıllarda sağladı. Fakat 1996 yılında tekne sayımızın 17 bine çıkması sektörümüz için sonun başlangıcı oldu. Bir teknesi olan bir tekne daha yaptırınca, denizden daha çok para kazanacağını düşünüyordu. Tam tersi oldu. Tekne başına yakalanan balık miktarı aşağıya düştü. Arz talep dengesi bozulduğu için balıklar reel fiyattan alıcı bulamamaya başladı. Şu anda Türkiye'de balık fiyatları 2002 yılında satılan balık fiyatlarıyla aynı rakamlarda seyrediyor. Yani bugün gelinen noktada Türkiye balıkçısı giderlerini avladığı balıklardan karşılayamamaktadır. Ülke genelinde 3 bin 100 balıkçımızın Ziraat Bankası'na 102 milyon TL borcu bulunmaktadır. Balıkçılarımız borçlarını ödemede sıkıntı çekiyorlar. Banka bu borçları yapılandırmadığı için de balıkçılarımız sahip oldukları teknelerinde emanetçi konumuna gelmiş bulunmaktadırlar. Bu anlamda yavru vatanımız KKTC de, Türkiye'de bizlerin yaşadığı bu sıkıntıları dikkate alarak balıkçılık politikasına yön vermelidir. Stok tespiti yapmadan KKTC'ye endüstriyel balıkçılığı getirirseniz geleceğe yönelik sizler de sıkıntı yaşayabilirsiniz. Biz kaynakların kullanılmasından yanayız ama, sürdürebilir olma şartıyla..."
"ÜRETİCİ İLE TÜKETİCİ ARASINDA DENGE YOK"
Türkiye balıkçılığında pazar organizasyonunun yapılamadığını ve balığı yakalayan ile tüketen arasında ciddi bir makas olduğunu ifade eden Özkaya, sözlerine şöyle devam etti: "Üreticiyle tüketici arasındaki bu fark birilerinin cebine rant olarak giriyor. Biz diyoruz ki, bu aradaki farkı balıkçının lehine çevirip tüketiciyle entegre edersek arz talep dengesi kurulur, balık stoklarımız üzerindeki baskı azalır, halkımız balığı daha ucuza tüketir ve sektörümüzün sosyoekonomik durumu iyileşir."
KAYIT DIŞI BALIKÇILIK YAPMAYIN ÇAĞRISI
Türkiye balıkçılık sektöründe ciddi bir kayıt dışı ekonominin olduğunu söyleyen Özkaya, balıkçılara 'yakaladığınız balıkları kayıt altına alın' çağrısında bulunarak şunları kaydetti: "Ülkemizde yılda 425 bin ton balık yakalandığı söyleniyor. Biz bu rakamlara inanmıyoruz. Zaten gerçek kayıtlar tutulmadığı için de yeni avlanma planları yapamıyoruz. Bu nedenle de Türk balıkçılığına asılsız rakamlar üzerinden yön veriliyor. Balıkçılık planlamaları 425 bin ton üzerinden yapılıyor. Bunu itiraf etmek zorundayım balıkçılarımız, 'bana yarın öbür gün vergi çıkar' düşüncesiyle yakaladığı balığın gerçek miktarını jurnallemiyor. Halbuki bindiğimiz dalı kesiyoruz. Bunun en somut örneği Karadeniz Bölgemizde karşımıza çıktı. Avrupa Birliği, ülkemize hamsi avcılığı için 45 bin ton avlanma kotası verdi. Genel müdürlüğümüz itiraz etti. İtiraz neticesinde miktar 135 bin tona çıkarıldı. Halbuki biz resmi kayıtlara göre 300 bin ton, resmi olmayan kayıtlara göre de 600 bin ton balık yakalıyoruz. Bu noktada biz yakaladığımız balığı sağlıklı bir şekilde kayıt altına almak zorundayız."
"BAĞIMSIZ ŞUBE MÜDÜRLÜKLERİ KURULMALI"
"Engellenmiş aşırı avcılık, iyileşmiş stoklar, daha etkin kontrol, denizden sofraya şeffaflık ve yönetimde söz sahibi paydaşlar olması temennimizdir" diyen Özkaya, "Gelişmiş dünya ülkelerinde sürdürülebilir balıkçılık politikasının başarılı olduğunu görüyoruz. Ülkemizde de balıkçılığımızın kurtarılması adına hükümetimiz son yıllarda devrim niteliğinde önemli adımlar attı. Düne kadar balıkçılığımız Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü nezdinde yönetiliyordu. Artık Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü seviyesine yükseldik. Genel müdürlüğümüzün kurulması sektörümüz adına devrim niteliği taşıyor. Ama bağımsız şube müdürlüklerinin olmaması sektörümüz adına büyük eksikliktir. İnşallah bu eksikliğimiz de giderildiğinde sektörümüz kamu örgütlenmesini tamamlayacaktır. Öte yandan, her yıl üniversitelerimizden pırıl pırıl öğrencilerimiz su ürünleri mühendisi olarak mezun oluyorlar. Bu gençlerimiz mezun olduktan sonra iş bulamıyorlar. Biz bu mühendislerimizin kooperatiflerimizde ve endüstriyel teknelerde devlet desteğiyle istihdam edilmesini arzu ediyoruz. Onların bilgilerinden faydalanmak istiyoruz" ifadelerini kullandı.
