Liberya bayrağı 4 bin parça ve 130 milyon grostonla dünyanın en çok tercih edilen 2. bayrağı ve liderliği almak yolunda da hızla ilerliyor. Bu başarısının ardında gemi sahipleriyle hem bayrağın kalitesini koruyan hem de gemi sahibini mağdur etmeyen bir ilişki yakalamasının payı büyük.
Büyük bir denizcilik sektörü ve marketi olan Türkiye’de böyle tam yetkili bir ofisin olmaması eksikliğiyle yola çıkan ve uluslararası çabalarıyla Liberya bayrağını ülkemize kazandıran Erhan Esinduy, “Liberya bayrağının kalitesinin bütün dünya farkına vardı, bu süreçte Türkiye’de de yaşanacaktır” dedi.
Türk armatörü için elini taşın altına koyup büyük bir imkânı ülkemize taşıyan Erhan Esinduy’la Liberya bayrağının ülkemize geliş hikâyesini ve bayrağın kalitesinin ardında yatan sebepleri konuştuk.
Öncelikle girişiminiz için Türk denizcilik sektörü adına teşekkür ederiz. Liberya bayrağını neden Türkiye’ye getirmek istediniz?
Liberya bugün Panama’dan sonra dünyanın ikinci en büyük bayrağı. Beyaz bayrak listesinin en üst sıralarında. Ayrıca Amerika’da US Coast Guard tarafından uygulan Qual Ship 21‘in de dâhilinde. Yani Amerika’ya giden Liberya bayraklı gemiler Qual Ship 21 dâhilinde olduğu için daha az post ediliyor Coast Guard tarafından. Bu bir kalite göstergesidir yani. Buna da çok fazla bayrak sahip değil.
Liberya da şu anda yaklaşık 4 bin adet gemi var dünya çapında. Bu da 134 milyon grostondan biraz fazlaya tekabül ediyor. Liberya bayraklı filodaki gemilerin yaş ortalaması 12. Liberya bayrağı uluslararası düzeyde çok yakın zamanda dünyanın en kaliteli bayrağı seçildi. Bu da neye göre Port State Detention oranları ve Oual Ship 21’e dâhil olmasından dolayı dediğim gibi. İki numara sayı ve tonaj anlamında. Ama kalite anlamında da en kaliteli bayrak seçildi.
Bugüne kadar Türkiye’ye hiçbir bayrak böyle kapsamlı bir ofis açmadı. Genelde Atina’ya kadar gelip Atina’dan burayı da kontrol ediyordu bayrakla. Burada yine baktığınız zaman Türkiye gibi önemli bir denizcilik sektörü olan ülke için hoş değil esasında. Ama tabii yakın zamanda Türkiye’nin gerek denizcilik filosu, gerek şirket yapısı, birçok aile şirketlerine ilaveten daha çok yatırım amaçlı medya gruplarından, tekstil sektöründen ve bankalar gibi farklı alanlardan gelen bir armatör yapısı oluşmaya başladı. Dolayısıyla gemilerin yaşları azalmaya, yeni inşalar yeni yatırımlar yapılmaya başlandı. Bundan dolayı da ben şahsen 8-9 aydır bunun için uğraşıyorum.
Türk armatörünün sahip olduğu Liberya bayraklı gemiler ve de yeni Liberya bayrağına geçirilebilecek gemilere buradan her türlü hizmeti verebilecek ofis oluşturmak hedefimiz.
Liberya bayrağını Türkiye’ye getirmek uluslararası bir çaba gerektiriyor. Nasıl sağlıyorsunuz bu bağlantıları? Bunun sırrı nedir?
Ben 25 senedir denizcilik sektörünün içindeyim. Malta’da okudum. İngiltere’de yüksek denizcilik okuluna gittim. Oradan İngiliz P&R şirketinde çalıştım denizde. Sonrada oradan karaya geldim. Buradaki en büyük olay, bence bir kere insanlara kendinizi inandırmak. Benim kafamda bir vizyon var, yapmak istediğim bir şey var. Bunu da bir sebepten dolayı yapmak istiyorum; çünkü böyle bir ihtiyaç var ve Türkiye’de hiç yapılmamış.
Şu ana kadar başka bir bayrak bu seviyede bir hizmet verme ihtiyacı duymamış. Dolayısıyla dediğim gibi 8-9 aydır bu işin peşinden koşuyorum. Çok ciddi emek verip, zaman ve vakit harcıyorum. Mail exchangeler olsa da esas can alıcı nokta insanlarla buluşmak. Yüz yüze gelip kendiniz tanıtmak, geçmişinizi, neler yapabileceğiniz anlatmak, vizyonunuzu paylaşmak.
Onlara burada hakikatten bir market olduğunu anlatmak. Çünkü bugün Türkiye’de 30 küsur milyon dwt’dan fazla Türk armatörüne sahip gemi var. Bunun 23 milyon de tondan fazlası da yabancı bayraklı. 8 milyon küsur dwt Türk bayrağında. Dolayısıyla büyük bir potansiyel var burada.
Piyasada Türk armatörlerinin durumunu kontrol ettiniz mi?
17-18 senedir karada çalışıyorum. Bütün değişik lider bayrak devletleriyle de çalışma imkânı buldum. Armatör tarafında çalışma imkânı buldum. Hepsinin iyi kötü taraflarını da deneyerek, yaşayarak gördüm. Bunların içinde çok rahatlıkla söyleyebilirim ki armatörün yanında olup, armatör odaklı hizmet ve servis anlayışı Liberya kadar başka hiçbir bayrakta yok. Ama dönüp Türkiye’deki gemi bayrak dağılımına bakıyorsunuz; bugün Malta 10 milyon dwt fazla Türk armatörlerinin gemilerine sahip. Marshall İreland 6,5 milyon dwt yanlış hatırlamıyorsam, Panama 2,5 dwt. Ama Liberya 427 bin dwt. Yani yaklaşık 24 tane gemi var, parça olarak.
Bu oranın tam tersi olması lazım. Kalite ve servis hizmetine baktığınız zaman Liberya bayrağının en üst seviyede olması lazım bence. Bu neden olmamış? Çünkü dediğim gibi kimse sizin ayağınıza gelmez. Sizin hizmetinizi ve servisinizi, avantajlarınızı, neler sunabileceğinizi sizin götürmeniz lazım armatöre. Hizmet vermeniz lazım.
Liberya’nın daha avantajlı ve armatör odaklı olmasını açabilir misiniz? Neden böyle düşünüyorsunuz?
Tabii ki, çünkü beli başlı kriterler var. Bir kere her zaman armatörün yanında. Bu çok önemli bir faktör. Yani bayrak armatör ilişkisi esasında çok önemli, işin hem düzgün hem de emniyetli gidebilmesi için. Liberya bunlar için farklı boyutlarda hizmet veriyor. Mesela sertifikasyondan başlayayım; denizcilerin sertifikaları. Normalde sistemde siz belli evraklarla başvurursunuz. Bayrakta sizin başvurunuz doğrultusunda öncelikle CRA gönderir, zabitler için bahsediyorum. Sonra 3 aylık bir geçerlilik süresi olur. O üç ay içinde de araştırılır bu sertifikalar. Her şey doğruysa, normalse ilerleme kaydedilir.
Şimdi Liberya bunu online yapmış. Yani siz bir gemi işleteni olarak personel departmanınıza şifre ve kullanıcı adı alıyorsunuz. Yani zaman kaybı olmuyor, anlık elinizde oluyor. Girdiğiniz evraklar ana sisteme yüklendiği için Liberya’nın Amerika’daki ofisinde araştırılıp esas evraklar olarak hazırlanıp size gönderiliyor. Bu gemi sahibi için büyük bir artı.
Ayrıca Liberya elektronik sertifika dönemini başlattı. Liberya bayrağının vermekle yükümlü olduğu bütün sertifikaları elektronik ortamda yapıyor. Bu da ne demek oluyor? Sizin e-mail ile alıp orijinalini kuryeyle, postayla gönderip beklemeniz gerekmiyor. Bu zaten bir masraf. Seneye vurduğunuzda ciddi bir süre ve masraf. Bunu size e-mail ile gönderiyor ve bu tüm dünyada kabul görüyor.
Ondan sonra Liberya, çoğu bayrakta olmayan ISM Sertifikasını klâstan almanız yerine Liberya’dan alma imkânını sunuyor. Bunun için de dünyanın her yerinde oditörleri var. Bu onlara ne avantaj sağlıyor? Liberya odit yapıyor. Çünkü sertifikasyon veriyor. Ayrıca ISPS güvenlik sertifikasını ve inspectionda Liberya yapabiliyor. Siz klâsta da yapabilirsiniz tabii. Ama bu hizmet veriliyor. Bu da şu anlama geliyor: Siz her sene bunları harmonize bir sisteme bağladığınız zaman bir kere de kayıt işlemlerinizi bir günde yapabiliyorsunuz.
Bu da onlara hem para kazandırıyor hem de her işlem için ayrı işlem yapılması gerekmiyor çünkü her işlem zaman demek. Yani ben geminize gelip işlem yaparken sizin ekibinizi 7-8 saat zaten tutuyorum. Bunu yaparken ayrı ayrı yapığınızı düşünün. Böyle ise bir taşla üç kuş vuruyorsunuz.
Liberya beyaz bayrak statüsünü korumak istediği için Advance Notice of Arrivial diye bir sistem geliştirmiş. Bu da şöyle çalışıyor; Amerika, Avrupa ve Avusturalya bölgeleri, kontrolleri en sıkı olan bölgeler yani AES vasıtasıyla bunlar bölgeler belirlemişler. Bu bölgelere herhangi bir Liberya bayrağı girdiği anda otomatik olarak sistemde alarm veriyor. Diyor ki X gemi Amerika bölgesine girdi.
Bu alarmı aldıktan sonra yine özel hazırladıkları bir matrix var. Bu gemi en Amerika’ya en son ne zaman gelmiş gibi geçmiş kayıtlarına bakılıyor çok kısa bir sürede. Eğer bu geçmiş kayıtlarda negatif bir sonuç elde ediliyorsa o zaman hemen ownerla temasa geçiliyor. Gemi limana varır varmaz bir bayrak adına bir inspection yapılması için bir inspector tayin ediliyor. Şimdi buradaki fark şu; siz eğer bayrak olarak port stateden önce gemiye adım atarsanız alacağınız bütün tedbirler gemiyi tutuklasanız bile bayrak olarak ownerı port state karşı korumuş olursunuz. Çünkü bayrak tarafından gemi tutulursa port state gelip gemiyi tutmuyor. Gemi zaten tutulmuş.
Tutan kim, bayrak. Aradaki en büyük fark şu bayrak tuttuğu zaman bu içerde kalıyor. Ama liman tuttuğu zaman bütün dünyadaki siteme kaydoluyor. Yani sizin kaydınız bütün sisteme giriyor. Eğer geminizin geçmişi temizse bu tarz sıkıntıları yoksa o zaman ayrıca bilgi anlamlı bir mesaj geliyor size. O da şunu içeriyor; “Gideceğiniz bölgelerde son zamanlarda port state şunlara bakmış. Şunlardan dolayı gemileri kontrol etmiş. Yani size kendinizi hazırlayın diye bir vakit hazırlıyor. Yine ownera artı kazandırıyor.
Acil durumlarda bayrakla iletişim konusunda nasıl Liberya?
Liberya’nın dünyada 18 tane ofisi var, İstanbul ile beraber. Bu ofislerin çoğu tam yetkili ofisler. 7/24 ulaşabiliyorsunuz. Çünkü gemiler dünyanın her yerinde ve herhangi bir kaza olduğu zaman, bir limanda tutulduğu zaman bayrak en üst makam olduğu için bayrakla iletişime geçmeniz gerekiyor ve çabuk geçmeniz gerekiyor. Bunun gecesi, gündüzü, hafta sonu, yeni yılı, tatili falan yok. Bu iletişim çok önemli. Liberya burada da fark yaratıyor. Çünkü hemen nereden, hangi saatte, hangi günde ararsanız karşınızda yetkili birini bulabiliyorsunuz.
Bu yetkili kişi de sizin sorununuzu çözebilecek olan yetkili kişi oluyor. Birçok zaman mesela personele bir şey oluyor, bir kişi eksik olarak kalkması gerekiyor ve sertifika bunu kurtarmıyor yasal olarak. O zaman hemen bayrağa başvuruyorsunuz. Durumu belirtip bir sonraki limana kadar bir adam eksik seyretmek istiyorum diye. Bu gibi alışverişler çok çabuk oluyor.
Bunun dışında bazı diğer teknik olaylar oluyor. Normalde var olması gereken bazı şeyler olmadan bayrağın yetkisi ile belli bir süre için onsuz kalkabiliyorsunuz. Teknik anlamda bu tabii. Ama buna bayrağın yetkisi lazım. Bayrağın yetkisi olduğu zaman liman da klas da en üst makam bayrak olduğu için bir şey demiyorlar. Dolayısıyla zaman da çok önemli. Bu sıkıntıyı ben de çok yaşadım, biliyorum. Siz belli yetkiler için başvurduğunuz zaman kimi bayraklar sizi yokuşa sürmeye başlıyor. Ama Liberya size yardımcı olabilmek için elinden gelen her şeyi yapıyor. Tabii ki belli uluslararası kurallar çerçevesinde. Çünkü neticede beyaz bayraksınız. Her istediğini de alacağım diye bir şey yok. Ama nasıl bir çözüm üretilir önemli olan o ve bunu en iyi yapan bayrak bence Liberya.
Tabii ki mantıklı çerçeve içinde siz bayraktan bir şey istediğiniz zaman, yani yardım talep ettiğiniz zaman sizi mağdur etmeden ve kaliteden ödün vermeden hizmet veriliyor. Bu ikisinin ortasındaki dengeyi iyi yakalamak gerekiyor. Bunun dışında tabii direkt reddetmektense bazı durumlarda nasıl bu kurallar çerçevesinde nasıl bir çözüm üretebiliriz diye düşünülüyor. Bunu da çok iyi yapıyorlar. Bu da owner için çok önemli bir şey. Şöyle bir algı vardır genelde; bayrağa başvurduğunuzda size yardım etmekten çok sizi yokuşa sürecek. Bu yüzden çoğu zaman insanlar bayrağa başvurmamayı seçiyor. Bunu seçtiğiniz zaman da bir risk alıyorsunuz. Çünkü bayrağa başvurmadığınız zaman limana girip o sebepten dolayı olur da yakalanırsanız bu sefer iki taraftan da kötü not alıyorsunuz. Çünkü bayrak tarafından niye bana haber vermediniz sorusuyla karşılaşıyorsunuz.
Öbür taraftan da sizin Safe Management Sisteminiz dâhilinizde niye kimseye haber vermediniz, niye işlem yapmadınız gibi bir soruyla karşılaşıyorsunuz. Bu da size eksi olarak geliyor. Sisteminizi işletemiyorsunuz anlamına geliyor. Liberya’da özellikle armatörlere hep şunu söylüyor üstüne basa basa, her ne sıkıntınız varsa önce bize gelin.
Çünkü biz yardım etmek için elimizden geleni yaparız amacımız sizi yokuşa sürmek değil. Yardım amaçlı, yardım etmek için hem bayrağı hem de armatörü, operatörü, işletmecisi, gemideki personeli güvence altına almak adına. Bu da çok önemli bir şey. Bunun ne demek olduğunu yaşayan armatör bilebiliyor. O yüzden Liberya dünyada bu kadar başarılı.
Dünyada bu anlattığınız şeylerin hepsi nasıl karşılık buluyor?
Liberya bugün Panama’dan sonra 4 bin gemi yaklaşık,130 milyon groston ile dünyanın iki numaralı bayrağı. Türkiye’de bu kadar düşük olmasının sebebi marketinginin hiçbir şekilde yapılmamış olması. Bugün Liberya Yunanistan’a 6-7 sene önce girdiği zaman altıncı yedinci bayrakmış. Ama bugün Liberya Yunanistan’daki bir numaralı bayrak. Yunan bayrağından da Panama’dan da diğerlerinden de üstte. Çünkü mantık olarak olması gereken bu. Bunu insanlar zaman içinde denedikçe, aradaki farkı gördükçe zaten kendiliğinden bazı şeyler olmaya başlıyor.
Tabii daha önce de Türkiye’de Liberya bayrağı az da olsa tercih ediliyordu. Sizin burada ofis açmanız ne gibi farklılıklar sağlayacak?
24 tane Liberya bayraklı gemi var Türkiye’de. 24 gemi benim için hiç demektir, az değil. 400 bin dwt ton nerede 10 milyon dwt nerede. Bu edilmiyor anlamına geliyor. Çünkü insanlara yeterince anlatılmamış. Bizim burada Türkiye’de ofis açmamış insanlara ne katacak derseniz bu bir tarih. Hiçbir bayrağın bu yetkide ofisi yok.
Siz bir armatör olarak İstanbul’daki ofisi arayıp neyse sıkıntısı burada çözeceksiniz. Amacımız kısa sürede hareket. Öncelikle kendimizi tanıtmak, sonra bir hareket görmek. Ondan sonra bu ofisi büyütmek. Bu Liberya’nın da artık Türkiye’ye değer verdiğini gösteren bir olay yani.
Liberya tarafından da böyle bir talep var mıydı, yoksa siz mi bir çalışma başlattınız?
Bununla ilgili 8 ay uğraştım. Kolay olmadı. Çünkü baktığınız zaman karşınızda bir insan var yani. Erhan isimli biri var niye buna güvenelim, kimdir, nedir. Bunların hepsi zor şeyler. Ama önemli olan zorun peşinden koşup başarmak bence. Her şeyde böyle bu, hayatın her aşamasında. Önemli olan insanları inandırmak.
Vizyonu paylaştık ve böyle bir yola çıktık. Eminim daha da güzel olacak. Artık Türkiye için farklı bir yol olacak. Şahsen ben denizcilik şirketlerinde çalışırken başka ofislerle işimizi görmek ağırımıza gidiyordu. Burası o kadar küçük, önemsiz, değersiz bir denizcilik marketi değil. Ama kimse gelmeye gerek duymamış tabii. Hep uzaktan gideriz, yaparız, ederiz, dolaşırız mantığıyla bugünlere gelinmiş.
Dediğim gibi bu konuda lider olacağız belki biz. Bunun peşinden başka bayraklarda olacak. Bu da aslında Türkiye’ye kazandırır. İşin gidişatını değiştirebilir. Dolayısıyla bence güzel bir şey oldu. Devamı da gelecektir.
Deniz Haber Ajansı
