Av yasağının başlamasına daha iki hafta varken ağlarını toplayıp teknelerini limana çeken balıkçılar, kan ağlıyor. Dertleri sadece yeni av yasakları değil. Bankaların uyguladığı yüksek ve esnek kredi faizleri, sigorta, komisyon ve eksper gibi bedeller bellerini bükmüş durumda. Borçlarını ödeyemeyen balıkçılar, bir bir teknelerini satıyor.
“Türkiye’de 18 bin balıkçı teknesi var. Bunlardan bini profesyonel. Balıkçılığı meslek haline getirenlerden yaklaşık 500’ü kredi ödeme zorluğu çekiyor. Yaşanan sıkıntıda yeni av yasaklarının, yüksek kredi faizlerinin ve sigorta, komisyon, eksper gibi bedellerin etkisi büyük. Senede 500 bin ila 3 milyon lira ciro yapan büyük balıkçıların giderleri bazen gelirleri aşıyor. Borçlarını ödeyemeyen balıkçılar mecbur teknelerini satıyor.” Bu sözler, İstanbul Deniz Ürünleri ve Üreticileri Birliği Başkanı Murat Kul’a ait. Zaman'ın haberine göre anlattıkları, av yasağına daha 14 gün varken teknelerini limana çekip borç ödeme derdine düşen balıkçıların halini resmediyor. İşte o balıkçıların hazin öykülerinden birkaçı.
Marmara Bölgesi Su Ürünleri Kooperatifleri Birliği Başkanı Aytunç Toker’in dede mesleği balıkçılık. 25 kişi istihdam ediyor. 26 metrelik gırgır teknesi işletiyor. Teknolojiye uyum sağlamak isteyen Aytunç Reis, 2010’da halat sarma makinesi, radar gibi cihazlar almak için bankadan yüzde 7 faiz ve 2 sene vadeyle 250 bin lira kredi kullanmış. Şartlara göre ilk iki sene yaklaşık 20’şerden 40 bin lira aldığı kredinin evvela faizini ödedikten sonra vade gelince anaparayı ödeyecekmiş. Ancak faizi ödedikten sonra anaparayı çıkaramamış. Devamını Toker’den dinleyelim:
“Banka teknenin bağlanacağını söyledi. 6 aylık erteleme karşılığında paranın faizine sayılan 33 bin lirayı yatırdım. Faiz oranı yaklaşık yüzde 17’ye fırladı. Sezon içinde de 70 bin lira daha ödedim. Masraf ve sigortalar düşüldükten sonra elime geçen 240 liraya karşı toplamda 143 bin lira civarında ödemem oldu. Yani kalan borcum 107 bin lira olması lazım. Ama bugün itibarıyla banka, 210 bin lira borcum kaldığını söylüyor.”
Şileli balıkçı Âdem Yılmaz (51) da tayfa olarak çalıştığı 40 senenin semeresi olan 235 bin lirayla 100 bin lira kredi almış. Kredi, 6 bin lira sigorta ücreti kesildikten sonra ödenmiş. Tahsilât planı da öncelikle faizin ödemesine dayalı imiş. Yılmaz işler yolunda gitseydi 6 ayda bir 3 bin 500’er yüz olmak üzere ilk 2 sene 14 bin lira faiz ödeyecek akabinde anapara ödemesinde bulunacaktı. Ancak ödemeleri yapamayınca hacze uğramış, mazot verilmemiş. Liman Başkanlığı da tekneye çıkış yasağı koymuş. Bankadan istediği ek süre de kabul edilmemiş.
Banka Başbakan’ı bile dinlemedi
Bir başka mağdur balıkçı Sarıyer’den Sinan Çınar (52). Çınar’ın bankadan parça parça aldığı krediler 170 bin lirayı bulmuş. Her kredi çekişte ayrı ayrı masraf tahsil edilmiş. Masraf ve sigortalar 20 bin liraya ulaşmış. Önce tekne, kredi gereği banka tarafından 8 bin 100 liraya sigortalanmış. Ertesi sene sigortanın risk kapsamına doğal afetler de dâhil edilerek 14 bin 300 liraya çıkmış. Ayrıca bu sigorta için 970 lira eksper parası ödenmiş. Çınar, ayrıca tekne için 2 bin 500 lira da ferdi sigorta ödemiş.
Çınar’ın ifadesine göre ilk 2 sene 6 ayda bir 5 bin 500 lira faiz ödemesi varmış. Faizli kısmı ödedikten sonra Çınar anaparayı vadesinde ödeyememiş. Bankaya giderek tekne yerine dairesini ipotek etmek istemiş. Bu daire için de kendisinden ayrıca 3 bin 500 lira eksper ücreti istenmiş. Bunu da karşılayan balıkçı, bankanın tutumu karşısında şoke olmuş. Çünkü gittiği şubede teknenin ipoteğini, daireye aktarmak için 250 lira istenmiş. O gün istenen parayı bulamayan Çınar daha sonra bu bedeli temin ettiğinde de banka ‘temerrüde düşmene az kaldı’ diyerek kabul etmemiş. Çınar son çare Başbakan Erdoğan’a mektup yazmış, Başbakanlık gerekli kolaylığın yapılması için ilgili bankayı uyarmış. Ancak uyarı da işe yaramamış. Banka ‘prosedür dışına çıkamayacakları’ cevabını vermiş.
