Türkiye’nin en büyük konteyner limanı Tekirdağ’a yapılıyor. Hem kapasite hem de yanaşan gemilerin büyükleri açısından Türkiye’de ilklere imza atacak Asyaport 200 milyon euro’ya mal olacak. Uçak gemilerinden daha büyük olan konteyner gemilerinin indirme ve yükleme işlemlerinde ise bir nokta ön plana çıkıyor. Denizden gelen dalganın limana yaptığı etki yükleme faaliyetlerini etkiliyor.
Boyu 300 metreyi geçen tankerler de dahil olmak üzere, gemilerin hizmet alabilmesi için limana vuran dalga yüksekliğinin 75 santimi geçmemesi gerekiyor. Aksi halde yükleme duruyor. İşte bu noktada da limana yapılacak dalgakıran çok önem kazanıyor.
Maliyet yarı yarıya düştü
Normalde yapımı 20 milyon euro olan dalgakıran inşaatının maliyeti, projenin İstanbul Tenik Üniversitesi’ne verilmesi sayesinde yarı yarıya düştü. İTÜ bilimadamları, özel havuzlarda limanın minyatür modelini inşa ederek yepyeni bir dalgakıran modeli tasarladı. Başarıyla denenen ’HDP Yüzer Dalgakıran’ modeli dünyada ilk kez Asyaport’a uygulanacak.
100’de 1’e küçültüldü
Projenin başında İTÜ Su ve Deniz Bilimleri Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Sedat Kabdaşlı bulunuyor. Kabdaşlı İTÜ’deki deniz bilimleri laboratuvarına 75 metrekare üzerine Asyaport’un 1/100 ölçeğinde birebir modelini kurdu. Oluşturulan yapay dalgalarla yüksekliği 2 metreyi bulan dalgaların limana 75 santimetrenin altında çarpması için deneyler yapıldı.
“Taş dalgakıran işe yaramaz”
Profesör, “Neden taştan dalgakıran yapılmadığını” şöyle anlatıyor: Taş duvar pramite benzer. Deniz dibine doğru tabanı büyür. Asyaport’ta böyle bir dalgakıran yapmamız imkansızdı. Zemin çok yumuşaktı, koyduğumuz taşlar hep dibe batacaktı. Ayrıca dalgakıran 1 kilometre uzunluğunda olacağı için maliyet çok artıyordu. Sağlıklı bir dalgakıran olabilmesi için 40 metre yüksekliğinde, tabanı da 130 metreye oturacaktı.
Plastik borularla başardılar
Kabdaşlı ve ekibi bu yüzden yüzer dalgakıran modeline yöneldi. Saç dubaların maliyeti yüksek olacağından çapları 2,20 metre olan plastik borular kullanıldı. Sonuç mükemmeldi. İSKİ borularıylala 2 metrelik dalgaları 60 santimetreye kadar indirmeyi başardılar. Dalga boyu arttıkça dalgakıranın performansı da artıyor. 1 metre yüksekliğindeki dalgalarda yüzde 40 işe yarıyor. Dalga boyu arttıkça performansı yüzde 80’e kadar çıkıyor.
Üçlü boruyla dalga enerji kaybediyor
Prof. Dr. Kabdaşlı dalgakıranın işleyişini şöyle anlatıyor: “Dalga ilk boruya çarptığında, bu boru tarafından ortadaki borunun altına girmesi sağlanıyor. Ortadaki boru dalgayı ters çevirerek üçüncü boruya geçiriyor. Üçüncü boru da gelen dalganın yönünün çevirerek geldiği yöne dönmesini sağlıyor. Bu üç boruya geçebilen dalgalar kıyıya ulaşıyor. Kısaca bu sistem dalganın yayılma sistemini bozuyor. Dalgayı düzenli halden karmaşık su kütlesine çevirerek, enerjinsini kaybettiriyor.”
İşte “dev” ekip
Prof. Dr. Sedat Kabdaşlı önderliğindeki ekip projeye 4 ay önce başladı. Ekipte, (Soldan sağa) Dr. Mühendis Alparslan Aydıngakko, Araştırma Görevlisi Mehmet Adil Akgül, Yüksek Mühendis Taylan Bağcı ve Prof. Dr. Sedat Kabdaş yer alıyor.
Sırada İDO var
Prof. Dr. Kabdaşlı’nın modeline İstanbul Deniz Otobüsleri İşletmesi (İDO) da talip. Bursa-İstanbul hattında çalışan feribotlar dalga yüksekliği yüzünden limana yanaşırken sorun yaşıyorlar. Kabdaşlı ve ekibi şimdi aynı çalışmayı İDO için yapacak. Böylece Bursa’ya giden feribotlar yanaşırken sorun yaşamayacak.
Türkiye’nin kapasitesinin dörtte birini karşılayacak
Asyaport’un hedefi yılda 1 milyon konteryer kapasitesine ulaşmak. 2006 verilerine göre Türk limanlarında 3 milyon 800 bin konteynere hizmet verildiği düşünülürse bu hayli iddialı bir rakam. Tekirdağ Barbaros’ta kurulacak limanın boyu 2 km. derinliği 20 m.
