The Guardian gazetesinin haberine göre, uydu verileri ve sayısal modellemeler, 2003-2022 yılları arasında okyanusların beşte birinden fazlasının “karanlık olduğunu” gösterdi. Bu, yaşamın devam edebilmesi için Güneş ve Ay ışığının gerekli olduğu su şeridinde bir azalma olduğu anlamına geliyor. Bu etki, 75 milyon kilometre karelik okyanus alanında görülebiliyor. Bu ise Avrupa, Afrika, Çin ve Kuzey Amerika’nın toplam kara alanına denk düşen bir alan demek. Söz konusu etki, deniz canlılarının yüzde 90’ının yaşadığı suların üst tabakasını da “rahatsız ediyor”.

“FOTİK” ALANLAR DARALIYOR

Plymouth Üniversitesi’nden deniz koruma uzmanı Dr. Thomas Davies, araştırma sonuçlarının “endişe duymak için gerçek bir sebep teşkil ettiğini” vurguladı. Davies, bu durumun deniz ekosistemleri, küresel balıkçılık ve okyanuslarda kritik öneme sahip karbon ve besin tuzu devri açısından olasılıkla ciddi sonuçları olacağına dikkat çekti.

Deniz yaşamının büyük bir çoğunluğu, okyanusların “fotik” alanlarında serpilip gelişiyor; yüzeyde yer alan bu katmanlar organizmaların kullanabileceği yeterli ışığın içeri geçmesine izin veriyor. Güneş ışığı dalgaların ötesinde 1 kilometrelik bir derinliğe ulaşabilse de uygulamada bu sayı 200 metre civarında.

Su kütlelerinin üst kısmı aynı zamanda fitoplanktonlar olarak bilinen bitki benzeri organizmaların fotosentez yaptığı yer. Bu organizmalar, denizlerdeki hemen her gıda ağının temelini oluşturuyor ve gezegendeki oksijenin yaklaşık yarısını üretiyor. Pek çok balık, deniz memelisi ve diğer canlılar gıdanın daha bol olduğu “fotik” bölgelerin ılık sularında avlanıp beslenebiliyor ve çoğalabiliyor.

Davis ve beraberindeki araştırmacılar, fotik alanların derinliğini hesaplamak için uydu verilerini ve sudaki ışığı ölçen bir algoritmayı kullandı. Araştırma, “kararmanın” 2022 yılına kadar olan 20 senelik süreçte okyanusları yüzde 21 oranında etkilediğini ortaya koydu. Bu, okyanusların yüzde 9’unda fotik alanların 50 metre daha sığ olmasına yol açtı. Okyanusların yüzde 2,6’sında ise bu mesafe, 100 metre seviyesindeydi.

IŞIK SUYA NÜFUZ EDEMEYİNCE OKYANUSLAR KARARIYOR

Işığın suya nüfuz etmekte zorlandığı durumlarda okyanuslar da daha karanlık bir hal alıyor. Kıyı şeritleri boyunca besin açısından zengin sular yüzeye çıkarken, yağmur suyu da besin tuzları ve çökeltileri karadan suya taşıyor. Kıyının çok daha açıklarındaki suların neden karanlık olduğu o kadar net olmasa da küresel ısınmanın ve okyanus akıntılarındaki değişimlerin bunda bir rol oynadığı düşünülüyor.

Öte yandan, aynı araştırmanın sonuçlarına göre, gezegendeki okyanuslar genel olarak “kararsa” da okyansuların yaklaşık yüzde 10’u son 20 yıl içinde daha ışıklı ve aydınlık bir hal aldı. İrlanda’nın batı kıyısı açıklarında çok geniş bir okyanus alanının aydınlandığı, daha açıklarda ise yine bir kararmanın görüldüğü belirtildi.

DENİZ KABER AJANSI