Yüzlerce balık çeşidinin olduğu KKTC'deki denizlerde, profesyonel anlamda balık avlayan neredeyse yok. Devletin bile desteklemediği bu sektör, 4 tarafı denizlerle çevrili olan adaya gelenler tarafından da hayretle karşılanıyor.
Kıbrıs Deniz Araştırmaları Vakfı Başkanı Prof. Dr. Işık Oray, Kuzey Kıbrıs’ta balıkçılığın desteklenmesi durumunda 200 milyon Euro’luk bir gelir elde edilebileceğini savundu. Işık, hükümetin balıkçılık konusuna gerekli önemi vermediğini belirterek “Doğal gaz diye tutturuluyor. Ancak adanın her tarafı deniz. Bu nedenle balıkçılık doğal gazdan daha kıymetli… Bizler proje üretiyoruz. Ama ilgilenen yok. Bu şekilde hiçbir yol kat edilemez.” dedi.
Kuzey Kıbrıs’ta diğer alanlarda olduğu gibi balıkçılık sektörüyle de ilgilenen yok. Adanın 4 tarafının denizlerle çevrili olması ve balık çeşidi tarafından zengin olmasına karşın yetkililer bu konuda üretilen projelere ve çalışmalara ilgisiz. 2014 yılı bütçe açığının yüzde 85 olduğu KKTC’de sıcak paranın hemen hepsi memur maaşlarına ve gereksiz olduğu iddia edilen istihdamlara harcanıyor. Üretime ve üreticiye destek verilmediğini savunan Kıbrıs Deniz Araştırmaları Vakfı Başkanı Prof. Dr. Işık Oray, doğal gaz rezervlerinden çok daha gelir getirebilecek bir altın madeni kadar değerli olan balıkçılık sektörüne olan ilgisizlikten dolayı dert yandı.
"KKTC'DE YILLIK 2 KİLOGRAM, GÜNEY KIBRIS'TA 25 KİLOGRAM"
Kuzey Kıbrıs'ın, adanın yüzde 50,6’sı nispetinde bir kıyıya sahip olmasına rağmen balıkçılığın burada çok geri kaldığını ifade eden Oray, “KKTC’de kişi başına düşen yıllık üretim 1 ila 2 kilogram, buna karşın diğer adalarda mesela Malta’da İspanya’daki adalarda aynı şekilde de Güney Kıbrıs’ta kişi başına düşen üretim 25 kilogramdır. Bu size her şeyi anlatıyor. 1’e 2’ye karşı 25 kilo." şeklinde konuştu.
"RUMLAR YILDA 74 MİLYON EURO KAZANIYOR"
KKTC'de 2012 yılında üretimin 593 ton olmasına karşın Güney Kıbrıs’ta 5 bin 993 ton olduğuna dikkat çeken Işık Oray, Güney Kıbrıs'ın aynı şekilde hem balıkçılıktan hem de balık ve su ürünlerin işlenmesinden senede 74 milyon Euro'luk ciro elde ettiğine işaret etti. "Şimdi burada serbest suda yüzen balıklar var. Bunlar arasında 4-5 çeşit ton balığı var." diyen Oray, "Dünyanın en pahalı balığı olan orkinos, tombik gibi farklı balıklar var. Bunlardan bildiğimiz ton balığı konserveleri de yapılıyor. Yaptığımız araştırmalarda ayrıca bütün bu adayı çevreleyen sularda bilhassa Türkiye ile Kıbrıs arasındaki sularda hamsi ve sardalya olduğunu da tespit ettik. Bundan da rahatlıkla faydalanabiliriz. Bunun için derin sulara gitmek lazım. Açıklara gitmek lazım.” diye konuştu.
"200 MİLYON EURO ELDE EDEBİLİRİZ”
KKTC’deki yöneticilerin parasızlıktan dert yandıklarını aktaran Oray, “İki tane bakan değişti. Bakan diyor ki biz bu suyu yöneteceğiz. Bu şekilde nasıl yöneteceksiniz?” diye soran Işık, "Hiçbir şeyiniz yok. Hiçbir çalışmanız yok. Nasıl yönetmeyi planlıyorlar, merak ediyorum. Burada 2010’da Rum tarafında balık avlama, balık işlemeden ciroları 94 milyon Euro’dur. Biz diyoruz ki burada 200 milyon Euro elde edebiliriz. Ama maalesef dediğimiz yapılmıyor. Ondan sonra da parasızlıktan bahsediliyor.” diyerek yetkilileri eleştirdi.
"EN KIYMETLİ KARİDES TÜRÜ KKTC DENİZLERİNDE"
Dünyanın en kıymetli karides türlerinin Kıbrıs’ta olduğuna vurgu yapan Oray, aynı şekilde kalamar, fenerbalığı, mezgit türlerinin de derinlerde bol miktarda var olduğunu belirtti. Bunların çok büyük bir zenginlik olduğunu söyleyen Oray şunları söyledi: "Bunlardan faydalanılmıyor. Faydalanılmıyor da ne oluyor biliyor musunuz, 1997 senesinde yanlış bir kararla trol avcılığı yasaklandı. Demek ki 1997’den bu yana kadar burada olan balıklar büyüyorlar, yunuslar tarafından kovalanıyorlar. En sonunda da Süveyş Kanalı’ndan buraya gelen zehirli balıklar bilhassa da balon balığı o kadar fazla balık türünün olmasından dolayı buraya gelip avlanıyor."
"HAYVANCILIK YERİNE BALIKÇILIĞA YATIRIM YAPIN"
Adada tutup da tarıma hayvancılığa yatırım yapılmasının yanında her tarafı deniz olan KKTC'de bu sektöre muazzam yatırım yapılması gerektiğinin altını çizen Işık Oray, son olarak şunları söyledi: "Yaptığımız projelere, fikirlere önem verilmiyor. Onun için vakit geç değil buna da eğilmelerini şiddetle tavsiye ediyorum. Sizler parasızlıktan ağlıyorsunuz, ondan sonra paramız yok diyorsunuz, halbuki etraf balık dolu ve altın madeninin üstünde oturuyoruz, hâlâ bakıyorsunuz; birkaç kişi hariç parlamentoda bu hususa eğilmiyor. 10 senedir dediklerimiz yapılsaydı muazzam para kazanılırdı. Buradan kazandığınız parayı petrolden ve doğal gazdan kazanmadınız. Onu için vakit geç değil buna da eğilmenizi şiddetle tavsiye ediyorum."
Deniz Haber Ajansı
