‘Siyah mercanlar’ sanayi ve şehir atıklarının hızla kirlettiği Marmara denizinin yaşadığını kanıtladı Çevresindeki şehirlerin atıkları nedeniyle hızla kirlenen ve canlı çeşitliliğindeki büyük orandaki azalma nedeniyle “yok oldu” gözüyle bakılan Marmara denizi şaşırtmaya devam ediyor. Marmara’nın doğusundaki İzmit Körfezi’nde pek çok canlı görüntülenirken Yassıada kıyılarında dünyanın en değerli mercanlarının yetiştiği belirlendi. Tüm Akdeniz’de çok az görüldüğü için koruma altına alınan siyah mercanların en güzel örnekleri Marmara’nın derinliklerinde halen varlığını sürdürüyor. Çevre Bakanlığı verilerine göre siyah mercanlar Türkiye’de 1990’dan beri görülmüyor.
Marmara’nın, son yıllarda endüstriyel ve evsel atıklar nedeniyle hızla kirlendiği için barındırdığı canlı çeşitliliği büyük oranda azaldı. Kirlilik, Marmara denizinin en büyük sorunu olurken İstanbul ve Kocaeli gibi iki büyük kentin atıkları canlıların yaşam alanlarını yok ediyor. Yoğun insan nüfusu ve ağır sanayi tesisleri deniz kirliliğinin ana nedenleri olurken, arsenik miktarındaki artış ve dibi işgal eden deniz kestanesi Marmara için umutların azalmasına neden olmuştu. Fakat Marmara denizinin doğu tarafındaki İzmit Körfezi’nde görüntülenen canlıların çeşitliliğinin ardından bilim adamlarını şaşırtarak sevindiren bir gelişme daha yaşandı. Yassıada kıyılarında araştırma yapan bilim insanları endemik (sadece belli bir bölgede yaşayan) bir mercan türüne rastladı.
Olumsuzluklara rağmen
Tüm Akdeniz’de koruma altına alınan ve temiz denizi işaret eden siyah mercanın en güzel örneklerinin Marmara’nın derinliklerinde halen var olduğu görüldü. Marmara Denizi böylece tüm olumsuzluklara rağmen yaşam savaşı verdiğini kanıtladı.
İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi’nden Prof. Dr. Bayram Öztürk ve sualtı fotoğrafçısı Ateş Evirgen, siyah mercanları görüntülemek için yaz boyunca çalışmalar yaptı. Yassıada kıyılarında derinlere inen bilim insanları, 45-50 metrelerde siyah mercanların en güzel örneklerine rastladı. Prof. Dr. Bayram Öztürk, şöyle konuştu:
‘Değeri çok yüksek’
“Siyah mercan yani ‘savalia savaglia’ Akdeniz’de koruma altında olan, son derece değerli ve endemik bir türdür. Yani sadece Akdeniz’de yetişir. Türkiye’de de 1991’den beri koruma altında. Siyah mercanların Akdeniz’de son yayılım alanının Marmara olduğunu biliyoruz. Balıkçı ağları, oltalar ve tekne çapaları dallarında kırılmalar yaparak büyük tehdit yaratıyor. Marmara Adası, Avşa ve Ekinlik adaları en yoğun bulunduğu kıyılar. Siyah mercanlar denizlerde biyo çeşitliliğin korunması açsından son derece önemlidir. Adeta denizlerin ormanlarını oluşturan ağaçlardır ve onlarca deniz canlısı için yaşam alanı görevindedir. Birçok kabuklu canlı türü bu mercanların dallarına tutunarak yaşar, bazı köpekbalıklarının yumurtalarının gelişmeleri bu dallar üzerinde olur. Akdeniz’deki birçok sözleşmede nesli azaldığı ve ana ekolojik birimleri oluşturduğu için koruma altına alınmıştır. Bu Marmara’nın halen var olduğunu ve içinde yüzlerce türün barındığına işaret ediyor. Biz de ilgili bakanlıklara uyarılarımızı yaptık.”
‘Umutlar sürüyor’
Siyah mercanları derinlerde görüntüleyen Ateş Evirgen ise, “Marmara için umutlar bitti, artık kurtarılamaz diyenlere siyah mercanlarla cevap veriyoruz” dedi.
Marmara’nın siyah incisi
Doğanın dengesini korumak için çok önemli görevler üstlenen mercanlar, fotosentez ile sudaki oksijen miktarının da artmasını sağlıyor. Siyah mercanlar yakın zamana kadar kıyılarımızda bol miktarda bulunuyordu. Fakat Marmara’da kirliliğin hızla artması kadar hediyelik eşya yapımında kullanılması canlının sonunu getirdi. Siyah mercanlar 100 yılda sadece 50 santim boyuna ulaşabiliyor.
