WTO verilerine göre, mal ticareti son 5 yılın zirvesine çıktı. Buna karşılık koronavirüs önlemleri sebebiyle özellikle Çin'de zaman zaman limanlar kapatıldı ve gemiler karantinaya alındı. Bu konteyner fiyatlarının son 1 yılda ortalama yüzde 351 yükselmesine yol açtı.
Çin-ABD ve Çin-AB arasındaki ticarette navlun fiyatlarının artması ise Türkiye'nin ihracatındaki artışa katkıda bulundu. Ancak ihracatçılar son 2 ayda yoğunluk nedeniyle uzak pazarlara mal yollayacak gemi bulmakta sıkıntı çekildiğini bildirdi. Bunda ABD'li firmaların tatil dönemi siparişlerini erkene alması etkili oldu. Bekleme sürelerinin artması özellikle gıda ihracatı için bir risk olmaya başladı.
Koronavirüs salgını sebebiyle geçen yıl taleplerin ertelenmesi bu yıl küresel ticarette adeta bir patlama yaşanmasına yol açtı. Dünya Ticaret Örgütü (WTO), 2016'dan bu yana yayımladığı küresel mal ticareti barometresinin 110.4 puan ile rekor seviyeye yükseldiğini açıkladı.
Yapılan açıklamada "Barometredeki artış şu anda ticaretteki büyümeyi ve pandemi dolayısıyla 2020'de yaşanan şoku yansıtıyor" denildi. Ancak aşağı yönlü riskleri küresel ticaretin görünümünü gölgelemeye devam ettiği ifade edildi.
Ticarette yaşanan bu yükseliş ve dünyanın üretim merkezi Çin'in koronavirüs yüzünden zaman zaman çeşitli limanlarını kapatması navlun fiyatlarına da yansıdı. Bunun yanında geçen yıl yaşanan talep düşüşünde hizmet dışı bırakılan kargo gemilerinin de tamamı henüz çalışmaya başlamadı. Bu da navlun fiyatlarını yukarı yönlü etkiledi.
19 HAFTADIR YÜKSELİYOR
Gemi taşımacılığı danışmanlık ve veri firmasının hazırladığı Dünya Konteyner Endeksi de bu sayede rekor seviyeye ulaştı. Yaklaşık 12 metrelik bir konteynerin ortalama fiyatını veren endeks sadece son 1 haftada yüzde 2.1 yükselerek 9.817 dolara yükseldi. Drewry'nin paylaştığı bilgilere göre konteyner fiyatları 19 hafta üst üste arttı. Endeks son 1 yılda ise yüzde 351'lik yükseliş kaydetti.
YILLIK ARTIŞ YÜZDE 637'Yİ BULDU
Tabii bu rakamlar küresel ortalamaları yansıtıyor. Çin-ABD ve Çin-Avrupa arasında mal göndermek isteyenler daha yüksek faturalarla karşılaşıyor. Örneğin Şanghay-Roterdam arasında konteyner fiyatları son 1 yılda yüzde 637 artışla 13.653 dolara ulaştı. Şanghay-New York arasında ise bu rakam yüzde 261 yükselişle 13.505 dolar oldu. Tabii zaman zaman artan talep sebebiyle bu ortalama rakamların çok üzerine çıkıldığı da oluyor. Örneğin ay başında Çin-ABD arası ticarette konteyner fiyatları 20.000 dolara kadar yükseldi.
TÜRKİYE'NİN İHRACATINA KATKI
Artan konteyner fiyatları Türkiye'nin ihracatına şu ana kadar olumlu katkıda bulundu. Bazı mallarda ABD'li Avrupalı şirketler Çin yerine Türk üreticileri tercih etmeye başladı. Temmuz ayında, Türkiye'nin bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 10.2 oranında artarak 16 milyar 413 milyon dolar olarak gerçekleşti. İhracat, Ocak-Temmuz döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 34.9 artışla 121 milyar 358 milyon dolara ulaştı.
ABD'ye ihracat 7 aylık dönemde bir önceki yıla göre yüzde 40.1 artarak 7.8 milyar doları aştı. Almanya'ya ihracat yüzde 26.6 artışla 10.8 milyar dolara, İngiltere'ye ihracat yüzde 33.4 artışla 7.2 milyar dolara ulaştı.
GEMİ BULMA SORUNU
Ancak konuyla ilgili bilgi veren ihracatçılar özellikle son 2 ayda Asya ülkelerine ihracatta gemi bulma sıkıntısı yaşandığını belirtti. Fahiş fiyatlar ödemek istemeyenlerin zaman zaman 1 aya kadar beklemek zorunda kaldığını ifade etti.
Özellikle Çin'e gıda ihracatı yapan firmalar bekleme sürelerinin artmasıyla bazı sipariş iptalleri yaşandığını ifade etti. Gemi bulma sorunu ve konteyner fiyatlarındaki artışı destekleyen bir diğer unsur ise yaşanan sıkıntılar yüzünden kendisini sağlama almak isteyen ABD ve Avrupalı şirketlerin kasım ayıyla başlayan ve Noel'i kapsayan tatil dönemi için normalde ağustos ayında verdikleri siparişleri erkenden vermeleri de etkili oldu.
SEVKİYAT SÜRELERİ 2 KATINA ÇIKTI
Lojistik çözümleri firması OL US'in Yönetim Kurulu Başkanı Alan Baer normalde Çin'den ABD'ye mal sevkiyatının 25-28 gün sürdüğünü belirterek "Bu şu anda 50-70 güne çıkmış durumda. Bu ekstra zaman ithalatçıların maliyetini artırıyor" ifadelerini kullandı.
Özellikle ABD'de söz konusu tatil döneminde geleneksel olarak büyük bir tüketim çılgınlığı yaşanır. Şirketler sene başından bu yana yaptıkları cirolar kadar satışı kimi zaman kasım-aralık ayında yapar. Bu kritik dönemde arz sorunu yaşamak istemeyen ABD'li firmaların siparişleri erkene alması deniz taşımacılığında yeni bir yoğunluğa yol açtı.
Özetle tüm limanlar ve gemiler pandemi öncesindeki seviyede çalışmaya başlansa bile bu yıl navlun fiyatlarında bir gerileme yaşanması beklenmiyor.
DENİZ HABER AJANSI
