Taahhüt edilen asgari miktar 8,5 milyardı. Türkiye ise 2019 yılından bu hesaba ulaşamadı. Sonuç olarak ise BOTAŞ ve özel sektör için ülkeye 2,6 milyar dolar fazladan bir fatura yazıldı. Yapılan hesaplamalara göre miktarın 2 milyar dolarlık kısmı özel sektöre ait. Konu ise hala Moskova ve Ankara arasın tartışılmakta ve pazarlık anlaşmaları da devam etmekte. Normal şartlar da ise fatura kesimi şubat döneminde yapılmakta ancak 2019 yılında açık miktarı yüksek olduğu için mevcut problemin nasıl çözüleceği belirsizliğini hala koruyor.

Al ya da Öde sisteminde ise gelecek zamanlar da telafi şansı var.  Eski BOTAŞ Gaz Alımı Daire Başkanı Ali Arif Aktürk ile TMMOB Mühendisler Odası Enerji Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz kontratların gözden geçirilmesinin öneminden bahsetti. Türkyılmaz ve Aktürk’e göre doğalgaz sözleşmeleri tekrar ele alınılmalı.

Öte yandan yap- işlet- devret projelerinde Hazine garantisi bulunması sebebiyle halkın kullanmadığı köprü ve hastane gibi yapıların parası merkezi bütçeden alınmakta. Verilen garantiler sebebiyle yine benzer bir durum daha meydana geldi.

Türkiye’nin ise doğalgaz ithalatı 2019 senesinde 2018 dönemiyle karşılaştığında %10,6 azaldı ve 44,9 milyar metreküp geriledi. Fakat ithalat sözleşmesi yapılan ülkelerle asgari taahhüttün altına düşüldüğü gerekçesiyle 2,6 milyar dolarlık bir fatura çıktı. 600 milyon dolar kısmının BOTAŞ’a devredileceği düşünülürken geri kalan 2 milyar ise özel sektöre sevk edilecek.

Danışmanlık ve bilgi platformu Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu olan EPDK verilerine göre 8,5 milyar dolara yakın doğalgazın “al ya da öde” yani taahhütname kapsamına alındığın paylaşıldı.

FATURALAR RUSYA’DAN

2019 yılında et olarak 44,5 milyar dolar doğalgaz ithalatı gerçekleşti. Gerçekleşen ithalatın %27’lik kısmı yani 12 milyar metreküpü LNG olarak alındı. Net doğalgaz tüketimi de 44,2 milyar metreküpte kalırken özel sektör ocak-kasım süresince 1,4 milyar metreküp BOTAŞ ise 38,3 milyar metreküp gaz alımı yaptı.

2019 döneminde Azeri gazının ise tam kapasite kullanışmış olduğu düşünülünce BOTAŞ için oluşan 2 milyar metreküp doğalgazın neredeyse hepsinin Rusya’dan geldiği hesaplanmakta.

2019 senesinde yine 2,6 milyar dolar fatura ile birlikte 2017-2018 dönemlerindeki 400 milyon dolara yaklaşık olan tahkim de eklendiğinde finansman maliyetleri haricinde 3 milyar dolara yükseldiği hesaplanmakta.

GELECEKTE TELAFİ MÜMKÜN

Rusya ile anlaşılan doğalgaz sözleşmesinde ise ödemeler şu koşullar altında hesaplanmakta;

Toplam alım yapılması planlanan miktardan, mecburi sebeplerle alınmaya kısımlar çıkarılmakta kalan miktarlarından %80 olan kısmı o sene içerisinde alınmış olan gaz miktarından ise düşürülüyor.

Ortaya çıkan miktarın değerinin %75 olan miktarı da asgari taahhüdü üzerinden ödenme şartı konuluyor. Fakat satın alınmasa bile ödemesi yapılan doğalgaz, gelecek yıl ya da sözleşme bitimine kadar %25 bedel ile satın alınabiliyor.

PAZARLIK YAPILIYOR

BOTAŞ’ın Al ya Öde kapsamında ele alınan doğalgazların bir sonraki yıl veya yıllar da telafisinde sadece özek sektörün yetersiz kalacağına dikkat çeken Aktürk, özel sektörün yeterli düzeyde ithalat yapamamasının sebebiyle Rusların gelecek dönemler de bu anlaşmaları da BOTAŞ tarafından alınmasını talep edebileceklerini belirtti.

Aktürk bu hususun Moskova ve Ankara arasında siyasi konuları da içine alan müzakerelere kapsamında ilgilenildiğini ve çözümün anlık olarak belirsizliğini koruduğunun altını çizdi.

DENİZ HABER AJANSI