Türkiye’nin ilk antik gemi laboratuarı İÜ Rektörü Prof. Dr. Yunus Söylet tarafından hizmete açılacak. 2007 yılı sonunda İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi bünyesinde BASF Türk desteğiyle restore edilerek hizmete açılan Türkiye’nin ilk “Antik Gemi Konservasyon ve Rekonstrüksiyon Laboratuvarı” yenileme ve altyapı geliştirme çalışmaları tamamlandı. Laboratuvar, İÜ Rektörü Prof. Dr. Yunus Söylet tarafından bugün (17 Aralık 2012 Pazartesi günü) İÜ Edebiyat Fakültesi’nde hizmete açılacak.
Marmaray-Metro Projeleri inşaatı esnasında Yenikapı’da açığa çıkarılan “Theodosius Limanı” son yılların en önemli arkeolojik keşiflerinden biri olarak kabul edilmektedir. Ortaçağ’dan günümüze ulaşan limanda açığa çıkarılan eserler İstanbul tarihine ışık tutarak uluslararası kamuoyu ve bilim çevrelerinde büyük ilgi ve merak uyandırmıştır. Bu eserler arasında yer alan 36 adet gemi batığı ise Dünya’nın en büyük arkeolojik batık koleksiyonu olarak literatürdeki yerini almıştır. İstanbul Üniversitesi, denizcilik tarihi için büyük önem taşıyan bu eşsiz koleksiyonun inşaat alanından kaldırılarak bilimsel prensiplere uygun bir şekilde korunması ve restorasyonu çalışmalarını üstlenmiştir. Bu amaçla Edebiyat Fakültesi bünyesinde kurulan “Sualtı Kültür Kalıntılarını Koruma Ana Bilim Dalı” ekibi söz konusu gemilerin inşaat alanından kaldırılma çalışmalarını büyük bir özenle 2012 Eylül ayında tamamlayarak gemileri koruma altına almıştır. Bin yılı aşkın süredir tabiatın yıkıcı etkisine maruz kalmış gemi ahşaplarının korunması diğer arkeolojik eserlere oranla oldukça farklıdır. Son derece hassas yapılması gereken restorasyon, kimyasal maddeler ile yapılan koruma ve sağlamlaştırma işlemleri için teknolojik donanımı gelişmiş laboratuvarlar gerekmektedir. Koruma ve rekonstrüksiyon çalışmaları, bilimsel değerinin yanı sıra, bu değerli koleksiyonun gelecekte sergilenerek tüm ziyaretçilere ve İstanbul halkına tekrar ulaşmasını sağlayacaktır. Çalışmaların bu amaca en iyi hizmet edecek şekilde devam etmesi için mevcut laboratuvarımız İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü, İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi ve Yapı İşleri Daire Başkanlığı katkılarıyla yenilenerek teknolojik altyapısı uluslararası standartlara uygun hale Getirildi.
Bin Yıllık Batıkları Bilim Ayağa Kaldırdı
Yenikapı’da bulunan Bizans limanı Theodosius’un kalıntıları ve antik gemiler üzerinde yapılan çalışmalar, bugüne kadar İstanbul’da yapılan en önemli arkeolojik kazı kabul ediliyor. Antik limanının içine akan Lykos deresinin taşıdığı alüvyonların birikmesi sonucu kum altında kalan ve toprağın mükemmel şekilde muhafaza ettiği 27 gemi kalıntısı bilim adamları tarafından kayıt altına alınıyor. Tarihi ve bilimsel değeri çok yüksek olan antik gemilerin onarılabilmesi için gelişmiş teknolojik altyapıya sahip özel bir laboratuara ihtiyaç duyuluyor.
Türkiye’nin ilk Gemi Konservasyon ve Rekonstrüksiyon Laboratuarı’nın yenileme çalışmalarını üstlenen BASF Türk, İstanbul Üniversitesi Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü’nün saha çalışmaları sırasında ihtiyaç duyacağı çeşitli malzemelerin teminini de sağlıyor.
Denizcilik ve gemi yapım tarihi açısından da büyük önem taşıyan antik Bizans gemilerinin yeniden ayağa kaldırılması ve korunması için modern kimyanın yardımına da ihtiyaç duyuluyor. Basınç ve nem nedeniyle yumuşamış ve formunu kaybetmiş olan kalıntıların onarım öncesinde yeniden sertleştirilmesi için özel kimyasal maddelerin kullanılması gerekiyor. BASF’in geliştirdiği ve daha önce uluslararası benzer arkeoloji projelerinde başarıyla kullanılan özel kimyasalın şimdi Türkiye’de Yenikapı batıkları üzerindende de uygulandı.
