Gemilerini demirde bekletmek istemeyen firmalar, başka şirketlerin gemisindeki personeli daha yüksek maaşlarla ayartmaya başladı.
Deval Denizcilik Personel Müdürü Celal Çiçek: Türk bayraklı gemileri bedelli askerlik için tercih etmiyorlar
Denizcilik okullarından mezun olan zabitlerin askerliklerini bedelli yapabilmeleri için 36 ay yabancı bayraklı gemilerde çalışmak istediğini söyleyen Deval Denizcilik Personel Müdürü Celal Çiçek, bu yüzden Türk bayraklı gemilerin gemiadamı sıkıntısının daha da büyüdüğünü dile getirdi. Gemilerine Türk bayrağı çeken Deval Denizcilik’in de sıkıntı içindeki diğer firmalar gibi yabancı bayrağa geçme noktasına geldiğini ifade eden Çiçek, “Diğer taraftan Türk sahipli birçok yabancı bayrakta gemi var. SSK’dan ve vergilerden muaflar ama Türkiye’nin yetişmiş elemanlarını alarak adeta Türk bayrağında gemi çalıştırdığımız için bizi cezalandırıyorlar”dedi. Bu konuyla ilgili Milli Savunma Bakanlığı’na bir öneride bulunduklarını ancak reddedildiğini ifade eden Çiçek, şöyle devam etti: “Türk armatörüne ait yabancı bayraklı gemilerde çalışan personel bedelli askerlikten yararlanıyorsa, uluslararası sicile kayıtlı ancak kıçında Türk bayrağı taşıyan gemilerde çalışan personel de bundan yararlansın dedik. Aynı öneriyi DTO’da gündeme sunduk ama değerlendirilmedi. Çünkü DTO yönetimin yaklaşık yüzde 90’ının gemileri yabancı bayrakta çalışıyor.
Yaza girmeden üç ay boyunca Ankara’ya Denizcilik Müsteşarlığı ile görüşmeler yaptım. Mevsimsel sıkıntılar başlamadan buna bir çözüm bulunması gerekiyor yoksa çok zorlanacağız dedim ve maalesef bir çözüm bulunamadı. Bir gemi zabitini 10 kişi arar ve farklı fiyat verirse adam tabi ki yüksek maaş verene gidecek. Gemiyi kaldırmak için İzmir’den adamın gelmesini bekliyoruz, arıyoruz başka şirketle anlaştım oraya gidiyorum diyor. Piyasadaki arz talep dengesizliği insanların ve işletmelerin iş ahlakını bozdu, personelin gemideki performanslarını düşürdü, zincirleme bir etki var sektörde.”
Uzakyol yeterliliğinde zabit yetiştiren meslek yüksek okullarının yetkilerinin düşürüldüğünü hatırlatan Çiçek, “Mevcut fakülte ve okullar da çok yüksek puan istiyor ve 5 yıl sonra mezun verebiliyor. Bu arkadaşlar da bir süre sonra karayı tercih ediyor. Bize gemide çalışacak adam lazım, her türlü hava şartlarında gemide bakım onarım yapabilecek güce ve yeterliliğe sahip insanlar yetiştirmek lazım. Kalite ancak çeşitlilikle yükselir” dedi.
Butoni Denizcilik Personel Müdürü Nazif Özbiçer: Usta kaptanlarımız, arabalı vapurda araçlara yön veriyor
Askerliği bedelli yapmak isteyen gemiadamlarının yabancı bayrağı tercih etmesi nedeniyle kendileri gibi Türk bayrağında gemi çalıştıran firmaların büyük sıkıntı yaşadığını söyleyen Butoni Denizcilik Personel Müdürü Nazif Özbiçer, “İkinci bir neden ise karaya geçme sevdası. Hem yeni mezunlarda, hem yıllardır çalışan kaptan, baş mühendis ve zabitler karaya geçmenin yollarını arıyor. İDO da bu konuda çok adaletsiz davranıyor. Ehliyeti yüksek yüzlerce insanı gemilerden çekti, vapurlarda palamarcılık yapıyor. Bizim gemilerde 5 sene çalışmış bir kaptan, Eskihisar araba vapurunda araçlara sağ sol yap diyerek yön veriyor” diyerek tepkisini dile getirdi.
Sıkıntının bu noktaya gelmesinde firmaların da hatasının olduğunu ifade eden Özbiçer, şöyle devam etti: “Gemiadamları da kendilerince haklı. Türkiye gibi istikrarsız bir ülkede yaşıyorsanız böyle davranmaları normal. Bu biraz da kendim ettim kendim buldum durumudur. Yabancı gemiadamlarına nazaran yıllarca çok düşük ücretlere çalıştı bu adamlar ve şimdi fırsat bulmuşken yüksek paralara gitmek istiyorlar. 1000 dolar onlar için çok büyük para, neden gitmesinler ama diğer yandan firmalar da belden aşağı vurmaya başladı. Gemide olan adama şu kadar vereceğim bırak gel demeye başladılar. Bu şekilde adam çalmaya kalkan armatör veya şirketler şimdi bu sıkıntıları çekiyor. Biz bu krizde en az etkilenen firmalardan biriyiz belki de. Maaşlarımız piyasaya göre düşüktür ama bizde en az çalışmış kaptan veya mühendislerin 7 yıllık mazisi vardır, vefadan dolayı başka bir yere gitmiyorlar.“
Alfa Tanker Personel Müdürü Kapt. Aziz Parlakçı: En fazla verecek olanı bekliyorum diyenler var
Türk bayraklı gemi işletmelerine rağmen personel konusunda şuan için diğer firmalar kadar sıkıntı çekmediklerini söyleyen Alfa Tanker Personel Müdürü Kapt. Aziz Parlakçı, piyasada yaşanan sıkıntıyı açıkça dile getiren bir armatörün kendisine gönderdiği mektubu bizimle paylaştı: “Gemiyi kaldırmak için aradığım kaptan, ‘ben şuan tetikte bekliyorum en fazla parayı kim verirse ona gideceğim’ diyor. Ben istediği maaşı vermemek için gemilerimi demirde bekletiyorum ama başkası gemisini kaldırmak için verebiliyor. Birlik olup bu fırsatçılara boyun eğmeyelim. Yoksa gemileri satıp kurtulacağım bu lanet piyasadan.”
Kendisinin de son olarak gemiye çağırdığı bir vardiye zabitinin (3. kaptan) 4 bin 500 dolar maaş istediğini ifade eden Parlakçı, “Maalesef çok fazla şımardılar, gemileri beğenmiyorlar, gemiye çıkıp, 20 gün sonra ayrılmak istiyorlar. Biz de gemilerde çalıştık, böyle şey olmaz. Böyle fırsatçılık yapılmaz. Unutmasınlar ki bize bu fiyatları çekenleri hafızalarımıza işliyoruz” diyerek tepkisini dile getirdi.
Dönem dönem farklı yeterlilikteki adamları bulmakta sıkıntılar yaşandığını ve şu sıralar makine mühendisi sıkıntısı çektiklerini söyleyen Parlakçı, “Yeni mezunlar askerliklerinden dolayı yabancı bayrağı tercih ediyor. Türk bayraklı gemi işletmek çok zor hale geldi ama bizim şuan için çok büyük sıkıntımız yok. Ama görüştüğüm arkadaşlar hepsi bu durumdan şikayetçi. İkinci sicilde olan gemilerde yabancı gemi adamı çalıştırabiliyoruz anacak bürokrasi 3 ayı buluyor bunun için bir çalışma yapılıyor sanırım. Ben zaten gemilerimiz de yabancı personelin çalışmasından yana değilim. Personel konusunda dünya genelinde bir sıkıntı var” dedi.
Asu Denizcilik Personel Müdürü Erol Tombul: 8 bin dolar önerdim ‘fındığım var gelemem’ dedi
Son yıllarda baş gösteren gemiadamı sıkıntısının yaz dönemiyle birlikte felaket hale geldiğini söyleyen Asu Denizcilik Personel Müdürü Erol Tombul: “Tüm yeterliliklerde bir sıkıntı var ama zabitan ihtiyacı çok daha fazla. Zabitler ücretlerini 5 bin dolarlara çıkardı. İkinci kaptan ve ikinci çarkçı aylıkları 2 bin – 2 bin 500 dolar arasında değişiyordu şimdi 3 bin 500 doların üstüne çıktık. Askeriyeden emekli yeterliliği olan kaptan ve zabitler da artık okullular kadar maaş istemeye başladı. Geçen haftalarda yaşadığımız sıkıntıyı anlatamam. Gemiyi kaldırmak için baş mühendise ihtiyacımız vardı. Bir baş mühendise 8 bin dolara gel dedim, fındığım var gelemem diye cevap verdi. Yazın çay, fındık ve tatil dönemi olduğu için sıkıntı daha da büyüdü” diye konuştu. Mevcut denizcilik okullarının talebe cevap veremediğini ve mezun olan zabitlerin neredeyse yarısının karaya geçtiğini vurgulayan Tombul, İstanbul Deniz Otobüsleri’nin de yüzlerce zabiti gemilerden çektiğini kaydetti.
Alnak Denizcilik Personel Müdürü Fatih Hacisalihoğlu: Anlaştığım adamı 10 kişi arayıp ayartmaya çalışıyor
İkisi yabancı bayraklı 9 parça gemi işlettiklerini ve bu gemileri gemiadamlarıyla donatmakta çok büyük sıkıntı yaşadıklarını dile getiren Hacisalihoğlu, personel sıkıntısının katlanarak devam ettiğini vurguladı. Hacisalihoğlu şöyle devam etti: Tüdev ve Karamürsel gibi okulların bir dönem uzakyol yeterliliğinde oldukça fazla mezun vermesi piyasayı rahatlatmıştı. Verilen onca mezuna rağmen bugün hala zabitan sıkıntısıyla karşı karşıyayız. Çünkü filoya her geçen gün yeni gemiler katılıyor. Geçmiş yıllarda yayımlanan yönetmelikle bazı yeterliklerin çalışma alanları daraltıldı. Vardiya zabiti yeterliliği olanlar 3 bin GRT veya 3 bin KW’a kadar olan gemilerde çalışabiliyor ve bu tonajlarda da Cebelitarık’ı geçemezsin deniyor. Bu yeterliliklerin yeniden gözden geçirilmesi gerekiyor.”
Sektörde etik anlayışının kalmadığını ve firmaların birbirinin elemanını çalmaya başladığını vurgulayan Hacısalihoğlu, “Benim anlaştığım adamı 10 kişi arayıp, onların verdiğinin daha fazlasını vereceğim diye kandırmaya çalışıyor. Eğer diğer tarafın teklifi hoşuna gittiyse, anlaştığımız adam çocuğum kaza yaptı gemiye çıkamayacağım gibi bahaneler üretmeye başlıyor. Onlar da kendilerince haklı daha fazla paraya gitmek isteyeceklerdir tabi ki ama bu böyle olmaz, bir bozulma var” diye konuştu.
Hacısalihoğlu: “Gemiadamı bulmakta zorlandığınız gibi bulduğunuz adamlar da kötünün iyisi maalesef, gemiye gönderdikten sonra sorun yaşayabiliyorsunuz. Yağcı veya gemici yeterliliği verilmiş çoğu gemiadamı bu işleri yapabilecek kapasitede değiller. Sertifika kurslarının eğitimi ve eğitim süreleri de bence yeterli değil” dedi.
Gülnek Denizcilik Personel Müdürü Bora Fırıncılar: Yetkim olsa yabancı bayrağa geçerim
Batınak firmasının denizcilik şirketi Gülnek Denizcilik Personel Müdürü Bora Fırıncılar, İzmir’de bulunan Gülnak’ın da İstanbul’daki şirketler kadar sıkıntılı olduğunu söyledi. Biri yabancı bayraklı, 6 gemi işlettiklerini ve gemilerin hepsinin İzmir siciline kayıtlı olduğunu söyleyen Fırıncılar, “Bundan onur duymak için gemileri İzmir siciline geçirdik ancak personel konusunda yaşadığım sıkıntı beni yabancı bayrağa geçme noktasına getirdi. Ama bu benim yetkimde değil. Piyasada genel bir sıkıntı varken bir de askerlik sorunundan dolayı gemiadamları yabancı bayraklı gemilere gitmek istiyor. Bizim sıkıntımız daha da büyüyor” dedi. Personel maaşlarını artırmak için çalışma yaptıklarını söyleyen Fırıncılar, son zamanlarda özellikle makine zabitinde büyük sıkıntı olduğunu sözlerine ekledi.
Kaynak: Dünya Gazetesi-Perşembe Rotası
