Somalili korsanlar beş gün içinde birisi Türk kaptanların denetimindeki üç gemiye saldırdı. Geçmişte kaçırılan Türk denizcileri kurtarmak için Nijeryalı korsanlarla pazarlık yapan Avukat Selçuk Esenyel, denizlerdeki korsan riskinin yine arttığına dikkat çekti.

Yemen ile Somali arasındaki Aden Körfezi'nde seyreden ve birinci, dördüncü kaptanı Türk olan "M/V Central Park" adlı ticari gemi 26 Kasım 2023 günü bir grup silahlı saldırgan tarafından kaçırıldı.

Geminin yardım çağrısını alarak gelen bir ABD savaş gemisinin müdahalesiyle gemi ve içindeki 22 mürettebat 15 saat sonra kurtarılırken, beş silahlı saldırgan etkisiz hale getirildi.

ABD Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada saldırganların Somalili korsanlar olduğu belirtildi.

Saldırılar bunlarla sınırlı değil. 25 ve 30 Kasım 2023 günlerinde de İran’a ait iki gemi de Somali'nin Putland bölgesi açıklarında korsanların saldırına uğradı.

AFRİKA’NIN DOĞUSU GİBİ BATISI DA HAREKETLİ

Özellikle 2000’li yılların başından itibaren Somali açıklarında yaşanan yoğun korsan saldırıları filmlere dahi konu olmuş, dünya ticaretinin en önemli ayağını oluşturan deniz ticaretinde aksaklıklara neden oldu.

Aralarında Türkiye’nin de olduğu bir grup devletin bölgeye savaş gemilerini göndermesi ile son yıllarda Somali açıklarındaki saldırılar önemli ölçüde azaldı.

Tabi korsanlık faaliyetleri yalnızca Somali açıklarından ibaret değil.

Özellikle Batı Afrika'da Gine Körfezi'ne kıyıları olan Nijerya, Kamerun, Benin ülkelerinin açıkları zaman zaman korsanlık olaylarının olduğu yerler arasında.

Yine Somali ve Batı Afrika kıyıları kadar olmasa bile Singapur Boğazı (Malakka civarları), Bangladeş, Brezilya, Kolombiya, Ekvador, Güney Hindistan, Haiti, Meksika ve Peru açıkları zaman zaman korsan saldırılarının olduğu bölgeler arasında.

GEMİYİ KAÇIRAN DA VAR, SADECE PARAYI ALAN DA

Saldırıların niteliği de bölgelere göre değişiyor. Somali gibi devlet otoritesinin zayıf olduğu ülkelerde korsanlar baskın düzenledikleri gemiyi bile kendi kıyılarına götürebiliyor.

Pazarlık masasına otururken de hem mürettebatı hem de gemiyi bırakma şartını ileri sürüyorlar

Batı Afrika kıyılarında ise devlet otoritesi Somali’ye oranla kısmen daha fazla olmasından dolayı korsanlar gemiyi kaçırmak yerine içindeki mürettebatı kaçırıyor.

Saklandıkları köylere götürdükleri mürettebatı serbest bırakılması şartıyla bağlı oldukları firmadan fidye istiyorlar.

Korsanlık faaliyetlerinin görüldüğü bir diğer bölge Batı Malezya yarımadası, Singapur ile Endenozya'ya bağlı Sumatra adası arasında bulunan 805 km'lik dar Malakka Boğazı.

Bu boğaz etrafındaki bazı balıkçı köylerinde üstlenen korsanlar da bir şekilde gemiye çıkmayı başarmaları halinde içeride bulabildikleri parayı ve taşınabilir değerli eşyaları alıp fazla zaman geçirmeden kaçırıyorlar.

SADECE 2020’DE 135 DENİZCİ KORSANLARCA KAÇIRILDI

Rakamlara bakmak gerekirse Uluslararası Ticaret Odası'nın (ICC) 2019 raporuna göre dünya genelinde 162 korsan saldırısı olurken, 2020’de bu sayı 195’e çıktı.

2020’deki saldırılarda 135 denizci kaçırılırken, kaçırma vakalarının yüzde 95'inin de Gine Körfezi'ndeki saldırılarda olduğu ve bu saldırıların da ağırlıklı Nijerya'da üstlenen korsanlarca gerçekleştirildiği görüldü.

Tabii ki bu saldırıların ekonomik olarak da bir maliyeti var. ICC'nin verilerine göre sadece Gine körfezindeki saldırıların ekonomiye zararı ise 2020'de 818,1 milyon dolar olarak açıklandı.

BİR HAFTADA ÜÇ SALDIRININ ANLAMI NE?

Alınan önlemlerle özellikle Somali açıklarındaki saldırılar azaltılmıştı. Ancak sadece 25 ile 30 Kasım tarihleri arasında neredeyse bir hafta içinde yaşanan üç saldırı korsan saldırılarının yine tırmanışa mı geçtiği sorusunu akıllara getirdi.

NİJERYALI KORSANLARLA PAZARLIK YAPIP TÜRK GEMİCİLERİ KURTARMIŞTI

Son durumu denizcilik hukuk üzerine çalışan Avukat Selçuk Esenyel’e sorduk.

Esenyel, korsanları yakından tanıma şansı bulmuş bir isim.

3 Temmuz 2020 günü Batı Afrika açıklarında korsanların saldırısına uğrayan Paksoy 1 adlı Türk gemisinden kaçırılan 11 gemici 28 günlük pazarlığın ardından bırakılması sürecinde Nijerya'da korsanların yaşadığı köylere giderek geminin bağlı olduğu şirket adına pazarlıkları yürütmüş, gemicileri kurtararak ülkeye geri getirdi.

2021’DE DE TÜRK DENİZCİLER KORSANLARCA KAÇIRILMIŞTI

Türk denizciler de zaman zaman korsanların hedefi oluyor.

Örneğin 2021’in Ocak ayında Türk denizcilerin çalıştığı Liberya bayraklı Mozart isimli konteynır gemisi, Batı Afrika'daki Gine Körfezi'nde önceki gün korsan saldırısına uğradı.

Saldırıda Azerbaycanlı bir gemiciyi öldüren korsanlar 15 Türk denizciyi de rehin alarak Nijerya’da sahilinde üstlendikleri köylere götürdü. Denizciler uzun bir pazarlık sürecinin ardından kurtarıldı. Yine geçmişte Somali açıklarında da saldırılara uğrayan Türk gemileri olmuştu.

2022’DE 36 MÜRETTEBAT REHİN ALINDI

Korsan saldırıları konusundaki son duruma dair bilgi veren Esenyel’in verdiği bilgiye göre 2022'nin 65 korsan saldırısı yaşandı.  65 olayın 57’sinde gemiye bindirildi, dördü saldırıya uğradı, ikisi kaçırıldı ve ikisine ateş açıldı.

Korsanlıkla mücadele kuruluşu ICC Uluslararası Denizcilik Bürosu'na (IMB) göre bu saldırılarda 36 mürettebat rehin alındı, 14 kişi kaçırıldı, üçü tehdit edildi, ikisi yaralandı ve biri saldırıya uğradı.

GİNE KÖFREZİ VE SİNGAPUR BOĞAZ’INDA VAKALAR ARTTI

IMB, Gine Körfezi sularında kaydedilen vakaların yeniden canlanmasına ve Singapur Boğazlarındaki vakalardaki artışa dikkat çekti.

Gine Körfezi, 2023'ün 1. ve 2. çeyreği arasında, ilk çeyrekte beş ve ikinci çeyrekte dokuz olmak üzere deniz olaylarında bir artışa tanık oldu. Bunlardan 12'si silahlı soygun ve ikisi korsanlık olarak sınıflandırıldı ve ağırlıklı olarak bölgede demirli gemileri hedef aldı. Geçen yılın aynı dönemine kıyasla rapor edilen olaylarda %25'lik önemli bir artışla, Singapur Boğazı'ndan geçiş yapan büyük gemiler hedef alınmaya ve gemiye bindirilmeye devam ediyor.

ENDONEZYA AÇIKLARINDAKİ SALDIRILARDA AZALMA VAR

Esenyel’in verdiği bilgiye göre IMB, kaydedilen yedi olayla Endonezya takım ada bölgesindeki olaylarda 2020'den önceki yıllara kıyasla sürekli bir düşüş olduğunu bildiriyor. Güney ve Orta Amerika limanları, bildirilen 13 olayla küresel olayların %14'ünü oluşturuyor.

SOMALİLİ KORSANLAR YİNE HAREKETLENDİ

Esenyel, Güney Kızıldeniz ve Aden Körfezi’nin yani Somalili korsanların faal olduğu yerlerde son dönemde korsan saldırılarının yoğunlaştığı noktalar olduğunu kaydederek, “Elbette küresel gelişmeler bölgesel olarak bazı noktalarda güvensizliğe neden olabiliyor. 2023 yılında göreli olarak ticari gemilere saldırılarda bir artış yaşandı.” dedi.

TÜRK SAVAŞ GEMİLERİ DE KORSANLARLA MÜCADELE ETTİ

“Nasıl önlemler alınabilir?” sorusuna Esenyel, geçtiğimiz yıllarda Türk Donanması’na bağlı gemilerin de Aden Körfezi bölgesinde görev korsanlık faaliyetlerinden zorluk yaşayan Türk gemileri için müdahaleleri yaptıklarını hatırlatarak, şöyle devam etti:

KORSAN GRUPLARIYLA İLETİŞİM KANALLARI DA KURULDU

“Hatta bölgedeki korsan gruplarıyla bu süreçlerde iletişim kanalları kuruldu ve özellikle Sudan-Somali açıklarındaki saldırılar tedricen yavaşladı ve azaldı. Şimdi yine o bölgeye yakın başka noktalarda hareketler var.”

ULUSLARARASI İŞ BİRLİĞİ ŞART

Esenyel, öncelikle istikrarlı ve güçlü bölge ülkelerinin buradaki deniz ticaret güvenliğini tesis etmesi gerektiğini hatırlatarak, “Türkiye başta olmak üzere NATO, BM, AB gibi uluslararası örgütler, deniz ve hava gücü ve istihbarat kanalları güçlü ülkeler de bu devletleri desteklemeli” dedi.

“KORSANLARLA ASLA PAZARLIK YAPILMAMALI”

Ticari denizciliğin dünya için önemine değinen Esenyel, “Teröristlerle, korsanlarla pazarlık asla yapılmamalıdır. Ancak bu konuda Sayın Cumhurbaşkanımız da inisiyatif kullanabilir; mutlaka uluslararası bir konsensüs temin edilerek gerekli adımlar atılmalıdır” diyerek bu adımları şöyle anlattı:

KISA VADEDE EN ETKİLİ YÖNTEM LİDER KADROLARININ TESPİTİ VE İMHASI

“Korsan ya da terörist örgütler aslında var olan basit sorunların etkilediği kitlelerden beslenir. İşsizlik, açlık, mülteci sorunu, uyuşturucu, insan ticareti, silah ticareti gibi insanlığın büyük yarası olan konular genellikle gelişmiş ülkelerden gelen insanlar tarafından gelişmemiş ülkelerde icra edilir. Yiyeceği olmayan, evindeki çocuklarını beslemekten aciz olan bir adam korsanlık da yapar, terör de yapar. İşsizlik, yoksulluk ve çaresizlik içindeki adam eğer teknelerle gidip ticari gemilere saldırılacaksa tereddüt etmez. Dolayısıyla uluslararası bir insiyatif bu anlamda kullanılan bölgeleri belirleyerek buralarda orta ve uzun vadeli projeler geliştirmelidir. Kısa vadede ise en etkili yöntem lider kadrolarının izlenmesi, yakalanması ya da imha edilmesidir.”

“ULUSLARARASI GÜVENLİK AĞI KURULMALI”

Esenyel, bunun yanında riskli bölgelerin sürekli izlenmesi, iletişim ve istihbarat olanaklarının kullanılarak güvenli kanalların açık tutulması gerektiğini belirterek, “Belki bazı durumlarda bazı gemi rotalarında güvenlik istasyonları kurularak uluslararası bir güvenlik ağı tesis edilmeli” diyerek sözlerini tamamladı.(Patronlar Dünyası)

DENİZ HABER AJANSI