Derin denizlerdeki hazineler ilk olarak, 1868 yılında Sibirya’nın Kuzey Kutbu denizindeki araştırmalar sırasında bulundu. H.M.S. Challenger gemisi 4 yıl süren araştırmalarının sonrasında, denizin dibinde çok değerli madenlerin olduğunu, büyük gizli hazinenin deniz dibinde yattığını ortaya çıkartmıştı. Yatvitrini’nin haberine göre o yıllarda bu gizli hazinenin yeryüzüne çıkartılmasına teknoloji yeterli değildi. Keşfin üzerinden bir asırdan uzun zaman geçtiği günümüzde, gelişmiş teknolojin desteği ile deniz dibi madenciliği artık daha çok gündemde. Bir yandan teknolojini getirdiği avantajlar ile deniz dibi madenciliği olanaklı olsa da, diğer yandan konunun politik ve ekolojik açıdan çözümlenmesi gereken pek çok detayı bulunuyor.
Son dönemlerde ana karalardaki madenler aşırı tüketim nedeniyle hem azalmakta, hem de madenlerin daha derinlerden çıkartılması maden işletme maliyetlerini çok yükselmekte. Bunun doğal sonucu olarak; maden fiyatları yükseldi, maden arama sahaları azaldı ve maden arayıcıları yeni kaynakları aramaya başladılar. İşte bu noktada yüzyılı aşkın süre önce bulunan, ama o dönemde çıkartılması çok zahmetli ve pahalı olan deniz ve okyanus tabanındaki maden kaynakları yeniden gündeme geldi. Offshore sahalarda petrol ve gaz çıkartılması için geliştirilen teknolojiler ile denizcilik sektöründeki yenilikler, deniz altındaki madenlerin çıkartılması için yeni imkanlar sunmaya başladı. Güney Afrika’daki Namibya Cumhuriyeti’nde, geniş offshore maden yataklarından elmas ve Endonezya’da ise kalay madeni denizden çıkartılmaya başlandı.
Evet, kısa bir gelecek sonra karadaki maden kaynakları tükenecek ve yeni maden yatakları arayışı daha da büyüyecek. İşte o günlerde deniz altındaki madenler daha da önem kazanacak. Nasıl ki, karada petrol ve gaz çıkartmanın yanı sıra; denizlerde, okyanuslarda petrol ve gaz çıkartılıyorsa madenlerde deniz dibinden çıkarılacak.
Deniz altındaki maden kaynakları öncelikli olarak sığ sulardan başlayacak. Zaten şu anda, dünyanın pek çok bölgesinde sığ sularda deniz altı madenciliği başlamış durumda. Araştırmalar ve teknolojik araç gereç geliştirme çalışmaları, 1.500 metreden daha derinlere yönelmiş durumda. Derin deniz madenciliği için uzaktan kontrol edilebilen araç ve gereçler geliştiriliyor. Derin denizlerde madenciler üç önemli maden kaynağına odaklanmış durumdalar. Manganez, nikel, bakır, kobalt gibi metalik ve nadir bulunan madenler içeren, yumrular halindeki madenlerin olduğu maden yatakları, altın, gümüş, bakır ve çinko madenleri gibi deniz dibi volkanlarındaki sülfürlü tabakalar ile manganez kabuk maden yatakları. Her üç farklı maden kaynağını yer yüzüne çıkartmak için farklı teknikler bulunuyor.
Henüz, derin denizlerde maden çıkartma başlamadı. Ama bu işin başlamasına beş, en fazla on yıl var. Daha sığ deniz altı madenlerinden başlayarak, daha derinlere doğru bir ilerleme olacaktır. Madencilerin iştahını kabartan kaynakları hızlı bir şekilde çıkartılarakİ hiç bir değer göz önünde bulundurulmadan aynı hız ile paraya dönüştürülmek istenecektir.
Bir yanda değerli madenlere ulaşma arzusu, diğer yanda özellikle okyanusların hangi devletlere ait olduğuna dair politik sorunların yanı sıra, deniz dibi faunasının bozulacak olması... Deniz dibi faunası çok kırılgan, madenciler ise karada çok acımasızlardı. Acaba, denizlerde de aynı acımasızlığı sürdürecekler mi? Eğer ki ülkeler, uluslararası kuruluşlar ve sivil toplum örgütleri, madenciler deniz dibi madenciliğine saldırmadan gerekli hukuki önlemleri alabilirlerse deniz ve okyanus faunası korunabilir.
Deniz Haber Ajansı
