“Gemilerde yüksek maaş, garantili iş” şeklinde yer alan ilanlarla işsiz yurttaşların tuzağa düşürüldüğü ortaya çıktı. İş bulmak umuduyla “Gemi Adamı” kurslarına yazılan yurttaşlar ya son birikimlerinden oluyor ya da iyice borç batağının içine giriyor, işsiz kalmaya devam ediyor.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı işsizlerin sayısı 3 milyonu aştı. Üstelik bunlar resmi rakamlar. DİSK-Ar gerçek sayının iki katı olduğunu belirtirken bozulan komşuluk ilişkileri, kötüye giden ekonomi kaynakları derken işsizlerin sayısı gittikçe artıyor.

Sayısı milyonları bulan işsizler dolandırıcıların iştahını kabartıyor. Umut sömürüsüne dayalı yöntemler yasal kılıflara bürünerek, hukuken hak aranamayacak şekillerde ortaya çıkıyor. Bunların en bariz örneği, zorlu çalışma şartlarıyla bilinen denizcilik sektöründe yaşanıyor.

Son dönemde gazete ve internet sitelerinde çok sayıda “gemilerde yüksek maaşlı iş” vaadi içeren ilan bulunuyor. Birçok işsiz yurttaş bu ilanların büyüsüne kapılıyor, ilanları veren firmalarla irtibata geçiyor ve tezgahın içine çekiliyor.

‘YASAL’ GÖRÜNÜYOR ANCAK…

Yapılan araştırma insanların iş vaadiyle kandırıldığını gözler önüne seriyor. Öncelikle, şirket görevlisi için işsiz olmanız yeterli. Size önce yüksek maaşlardan bahsediyor. Ardından bu yüksek maaşları alana gemi adamlarından olmak için kurs görülmesi gerektiği belirtiyor.

İşsiz ve çoğunluğu vasıfsız yurttaşların büyük çoğunluğu da meslek öğrenme düşüncesiyle bunu kabul ediyor. Görünürde yasal olan süreç de bundan sonra işliyor. Firmalar kurs karşılığı çalışanlardan belli ücretler talep ediyor. Ödemelerde kredi kartına taksit gibi imkânlar sunuluyor. Bankalara veya çevrelerine borçlanarak kurslara yazılan ya da son birikimlerini de harcayan yurttaşlar kurslara yazılıyor.

Kurs bitiminde girilen sınavların ardından da “gemici cüzdanı” bir miktar para daha ödenerek ehliyet gibi emniyet amirliklerinden alınıyor. Peki, bu belgeler ne oluyor? Belgelerini aldıktan sonra işe başlayacağını düşünen yurttaşların hemen hepsi işsiz kalmaya devam ediyor.

‘SAKIN TUZAĞA DÜŞMEYİN’

Yılları uluslararası denizlerde geçen denizciler ise bu tuzağa karşı yurttaşları uyarıyor. Denizci Tamer Yoloğlu kurulan tezgaha ilişkin izlenimlerini ve değerlendirmelerini şöyle aktarıyor:

“Küresel kriz sebebiyle navlunların taban yaptığı, bir çok geminin ‘laid up’ta bekletildiği, maaşların düşürüldüğü ve ödemelerinin düzensizleştiği  tecrübeli denizcilerin dahi iş bulmakta zorlandığı ya da bulamadığı bu günlerde umut taciri ahlak yoksunu şahıslar gözlerini milyonlarca işsizin cebindeki üç kuruşa dikmiş durumda. Aslında olay çok basi,  gazeteye ilanı veriyorsun, bir kursla anlaşıyorsun, sonra gelsin gariban vatandaş. İlanlar cezbedici. 2 bin dolara iş garantili gemici yağcı kurslarımıza kayıtlar başlamıştır. Kurs ücreti 8 bin TL ile 1200 TL arasında değişiyor. Kime ne kaptırırsan…”

“Kurs süresi tamamlandıktan sonra sertifikanı liman başkanlığına müracaat ediyorsun. Liman cüzdanını alıyorsun. Ama bununla yetmiyor, gemide çalışabilmen için gerekli bütün evraklar (pasaport sağlık raporu vs) ortalama 2 bin TL’ye geliyor. Sadece 800 TL’ye işini halledeceğini düşünen vatandaş küçük bir şokun ardından borç harç diğer işlemlerini de hallettikten sonra ikinci bir şokla karşılaşıyor: İşsizlik. Ona kursu ayarlayan önce oyalıyor sonra gönderiyor. Bu insanlar daha sonra bir umut simsar peşlerinde koşmaya başlıyor. Bu işin bir diğer boyutu da simsar boyutu… Yüksek maaşlı iş vaadiyle kandırılan insanlar bu seferde simsarlar tarafından kandırılıyor. Belli ücret karşılığında kendisine iş bulacağını söyleyen simsar parayı alıyor ve toz oluyor. Bu ülkedeki yozlaşmışlığın sadece küçük bir boyutu…”

FORUM SİTELERİ ŞİKAYETLERLE DOLU

Denizcilikle ilgili internet sitelerinin forum bölümlerinde, dolandırılan yurttaşların yüzlerce şikayeti yer alıyor. Şikayetlerden bazıları şu şekilde:

M.Y: “S. Denizcilik’teki H. Hanım tam bir üç kağıtçı kadın. Ben düştüm siz düşmeyin. Telefon açtığınızda 1500 lira ücret istiyor. ‘1.200$, 1.500$, 2000$, 3000$ maaş veriyoruz’ diyor. Hepsi yalan. Aslinda sizden talep ettiği ücret 2500 lira. Tabi büroya yanına gittiğinizde değişiyor. Bunlardan kurtulsanız iyi, yeme içme yatma cüzdan parası ve dahası var. Sağlık raporu parası tabiî ki bu size mal oluyor.  Demem şu ki uzak durun kardeşim iş de vermiyorlar. Bir de mülakat zamanı geldiğinde sana diyor ki ‘Bana 150 TL ver seni sözlü sınavdan geçireceğim’ diyor. Çok komik öyle bir şey yok. Cüzdanı çıkarttığında yanına gidiyorsun seni bir simsarın yanına gönderiyor. O simsar da senden ekstra 300 TL para istiyor.  Aslında bu parayı kendisi bizden peşin alıyor bu çakallara paranızı kaptırmayın.”

Ş.K.: “Biz yeni belge çıkardığımız için birçok şirket vardiya kâğıdı olmadan gemiye kabul etmiyor. Bir adam gemiye çıkmadan nasıl vardiya kâğıdı alacak bu da tartışma konusu. Ayrıca verilen ücretler 1.600 / 1.700 liara gibi rakamlar affedersiniz ama bu paraya (küçümsemiyorum) belediye çöpçüsü çalışıyor. Denizcinin bir adı olmalı yabancı bayraklı gemilerde en düşük ücret 900/1000$ iken Türk Bayraklı gemilerin böyle olması bize gemi bulsanız dahi cazip gelmiyor. 6 aydır gemi arıyorum verilen ücretler dediğim gibi koşullar bunlar. İşine geliyorsa diyeceksiniz haklısınız ama bu belge için çok para harcadık 6 aydır da ne sigortamız var ne de cebimizde para lütfen yardımcı olun.”

M.T: “Gemide çalışmak isteyip 3.000 dolar maaş alacağını söyleyen kardeşim inanma bu asparagas hilelere. 3 bin dolar değil düz işçiye vermek, İngilizce dil bilip de gezi turu yapan gemilerde çalışsan alamazsın.”

Deniz Haber Ajansı