Almanya'da Federal Meclis, 1915 olaylarını 'soykırım' olarak niteleyen tasarıyı onayladı. Türkiye'nin sert tepki gösterdiği tasarının oylandığı oturuma Almanya Başbakanı Angela Merkel katılmadı. Sembolik anlam taşıyan karar tasarısı, bir ret ve bir çekimser oyla kabul edildi.
Alman Federal Meclisi, 1915-1916 yıllarındaki Ermeni tehcir ve olaylarını 'soykırım' olarak nitelendiren karar tasarısını oyladı. İktidardaki Hıristiyan Birlik partileri (CDU/CSU) ile muhalefetteki Yeşiller'in "1915-1916 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu'nda Ermenilere ve diğer Hıristiyan azınlıklara uygulanan soykırımın hatırlanması ve anılması" başlıklı karar tasarısının görüşmelerine TSİ 12.25 sularında başladı.
Oylama öncesinde parlamentoda temsil edilen partiler adına söz alan vekillerin konuşmaları 1 saat 15 dakika kadar sürdü. Ardından da karar tasarısı oylandı. Oylamada sadece birer ret ve çekimser oy çıktı.
ONAYLANMASINA KESİN GÖZÜYLE BAKILIYORDU
Taslak metnin başlığının yanında iki ayrı yerde de 'soykırım' kelimesine yer veriliyor. Hıristiyan Birlik, SPD meclis gruplarından yapılan açıklamada ve Alman basınınn haberlerinde oylamada milletvekillerinden önemli bir fire beklenmediği bildirilmişti.
Almanya Başbakanı Angela Merkel, Başbakan Yardımcısı Sigmar Gabriel ve Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier programları nedeniyle oylamaya katılmadı. Kritik oturumda Merkel ve Gabriel'in koltukları boş kaldı.
BAKANLARIN ÇOĞU KATILMADI
Tasarının tartışıldığı oturumda hükümet sıralarının çoğu boş kaldı. Toplantıyı Türkiye adına Berlin Büyükelçiliği Müsteşar Yardımcısı Gül Özge Kaya izliyor. Tasarının onaylanması halinde Türkiye'nin Berlin Büyükelçisi Hüseyin Avni Karslıoğlu'nu Ankara'ya çağırabileceği belirtiliyordu. Oturumda Yeşiller Partisi Eşbaşkanı Cem Özdemir de tasarı lehinde konuştu. Oturumu izlemeye Almanya'daki Ermeni cemaati de geldi.
Oturum, geçen yıl 1915 olaylarını “soykırım” olarak nitelendiren Federal Meclis Başkanı Norbert Lammert'in konuşmasıyla başladı.
Alman İmparatorluğunun da suç ortaklığı yaptığını belirten Lammert, "100 yıl önce yaşananlardan bugünkü Türk hükümeti sorumlu değil. Ama gelecek için sorumluluk taşıyor" dedi.
Lammert, Alman parlamentosu ve parlamenterlere yönelik tehditlerin kabul edilemeyeceğini söyledi ve "Tehditleri kabul etmeyeceğiz ve yılmayacağız" diye konuştu.
Oturumda konuşan Sosyal Demokrat Parti dış politika sözcüsü Rolf Mützenich ise, "Nereden gelirse gelsin. Bizi tehditlerle sindirmelerine izin vermeyiz" dedi. 1915 olaylarını "soykırım" diye niteleyen Mützenich, "kıyımın savaş esnasında olmasının soykırımı dışlamayacağını" savundu. Mützenich Almanya'nın "suç ortaklığını" da vurguladı.
TASARIDA NELER VAR?
“Alman Parlamentosu, Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermeni ve öteki Hıristiyan azınlıklara karşı 100 yılı aşkın bir süre önce başlanan tehcir ve katliamın kurbanlarının anısı önünde saygıyla eğiliyor” denilen metinde, şu ifadeler yer alıyor:
”Dönemin Jön Türkler rejiminin talimatıyla 24 Nisan 1915’te Osmanlı Konstantinopolis’inde 1 milyonu aşkın etnik Ermeni’nin sistematik tehcir ve kıyımı başladı. Onların kaderi 20’nci yüzyılda yaşanan korkunç kitlesel kıyımların, etnik temizliklerin, tehcirlerin ve hatta evet soykırımların bir örneği.”
Osmanlı İmparatorluğu’nun müttefiki Alman İmparatorluğu’nun yaşananlardaki rolü için “utanç verici” ifadesi kullanılan metinde, Alman diplomatik temsilcileri ve misyonerlerin açıkça uyarmasına rağmen Almanya’nın o dönem bu insanlık suçunu durdurmayı denemediğine dikkat çekiliyor. Parlamentoya sunulan ortak metinde ayrıca, Osmanlı İmparatorlu’ndaki Asuriler, Süryaniler ve Keldaniler gibi Hıristiyan azınlığın da soykırıma uğradığı iddia ediliyor.
Soykırım iddialarının Almanya’da okulların müfredatlarına konulması ve gelecek kuşaklara aktarılması da istenirken, bunun Almanya’da yaşayan Türk ve Ermeni kökenlilerin uyumuna katkı sağlayacağı belirtiliyor. Alman hükümetinden ayrıca Ermenistan ve Türkiye arasında uzlaşmaya dönük çabaları teşvik etmesi ve desteklemesi de talep ediliyor.
Büyükelçi Karslıoğlu Türkiye’ye çağrıldı
Alman parlamentosunun 1915 olaylarını "soykırım" olarak tanımlamasının ardından Türkiye'den beklenen hamle geldi. Türkiye'nin Berlin Büyükelçisi Hüseyin Avni Karslıoğlu, İstanbul'a çağrıldı. Karslıoğlu'nun yerel saatle 14.45'teki (TSİ 15.45) uçakla Berlin'den İstanbul'a geleceği öğrenildi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Alman parlamentosundaki oylamanın ardından bir tweet atarak, "Kendi tarihindeki karanlık sayfaları kapatmanın yolu sorumsuz ve mesnetsiz Meclis kararlarıyla başka ülkelerin tarihini karalamak değildir" ifadelerini kullandı.
"TARİHİ HATA"
Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş da Almanya'daki oylamayla ilgili Twitter'dan açıklamalarda bulundu. Kurtulmuş şunları söyledi: "Almanya Parlamentosu'nun ‘çarpıtılmış ve mesnetsiz’ bir takım iddiaları ‘soykırım’ olarak kabullenmesi tarihi bir hatadır. Almanya Parlamentosu'nun bu tasarıyı kabul etmesi Türkiye ile Almanya arasındaki dostluk ilişkisine yakışan bir karar değildir. Türkiye için bu karar yok hükmündedir. Bu mesele siyasetçilerin ya da parlamentoların değil, bilim adamlarının ve tarihçilerin neticeye kavuşturması gereken bir meseledir. Türkiye olarak bu karara her platformda gereken cevabı elbette vereceğiz."
"CİDDİ HASAR VERDİ"
AK Parti Sözcüsü Yasin Aktay ise söz konusu karar tasarısının Alman Federal Meclisi'nde onaylanmasının Türkiye-Almanya ilişkilerine ciddi hasar verdiğini belirtti.
Bir televizyon kanalına konuşan Aktay, "Alman Parlamentosu'nun kararı dostane bir tutum değildir. İlişkilere ciddi hasar vermiştir" diye konuştu.
Öte yandan AK Partili bir yetkili, Reuters'a yaptığı açıklamada, AK Parti Meclis Grubu'nun Alman parlamentosunun kararının ardından ortak bildiri yayımlanması için TBMM'ye teklif sunacağını söyledi.
Deniz Haber Ajansı
