BBNJ Anlaşması, yani Ulusal Yetki Alanının Ötesinde Biyoçeşitlilik Anlaşması, geçtiğimiz hafta uluslararası hukuka geçiş için kritik eşik olan 60 devlet onayına ulaştı. Onay belgelerini sunan son dört ülke Saint Vincent ve Grenadinler, Sierra Leone, Sri Lanka ve Fas oldu.
Dünyanın okyanuslarını korumak ve deniz yaşamındaki tahribatı tersine çevirmek için hazırlanan Küresel Okyanus Anlaşması, Fas’ın 60. onayı vermesiyle uluslararası hukuka girmeye hak kazandı. Anlaşma Ocak ayından itibaren yürürlüğe girecek.
BBC’de yer alan habere göre yıllar süren müzakereler sonunda varılan anlaşma, uluslararası sularda deniz koruma alanları kurulmasının önünü açıyor. Çevre örgütleri bu gelişmeyi “tarihi bir başarı” olarak niteledi.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Okyanusların üçte ikisini kapsayan anlaşma, deniz biyoçeşitliliğini korumak ve sürdürülebilir kullanımını sağlamak için bağlayıcı kurallar getiriyor” dedi.
AŞIRI AVLANMA VE ISINAN DENİZLER
On yıllardır süren aşırı avlanma, gemi taşımacılığından kaynaklanan kirlilik ve iklim krizinin yol açtığı ısınma, deniz yaşamına büyük zarar verdi. Uluslararası Doğayı Koruma Birliği’nin (IUCN) son verilerine göre deniz türlerinin yaklaşık yüzde 10’u yok olma riski altında.
Ülkeler üç yıl önce, 2030’a kadar dünya denizlerinin yüzde 30’unun koruma altına alınması konusunda uzlaşmıştı. Ancak uluslararası sularda bu hedefin uygulanması oldukça zor. Çünkü hiçbir ülke bu sularda tek başına yetki sahibi değil ve tüm devletlerin burada balıkçılık ve deniz taşımacılığı hakkı bulunuyor.
Bugün itibarıyla açık denizlerin yalnızca yüzde 1’i korunuyor. 2023’te imzalanan anlaşmayla, bu oranı 2030’a kadar yüzde 30’a çıkarmak için taahhüt verildi.
Anlaşmanın yürürlüğe girebilmesi için en az 60 ülkenin parlamentolarında onaylaması gerekiyordu. Pews Charitable Trust’tan Elizabeth Wilson, bu sürecin genelde 5 yıldan fazla sürdüğünü, ancak bu kez “rekor hızda” tamamlandığını söyledi.
İngiltere de bu ay içinde anlaşmanın onayı için parlamentoya yasa tasarısı sundu.
WWF Genel Direktörü Kirsten Schuijt, “Okyanusların korunması için tarihi bir başarı” dedi. Greenpeace International yöneticisi Mads Christensen ise bunu “dönüm noktası” olarak nitelendirerek, “Sömürü ve yıkım dönemi sona ermeli. Okyanuslar bekleyemez” diye konuştu.
NASIL İŞLEYECEK?
Anlaşma yürürlüğe girdikten sonra ülkeler koruma altına alınacak bölgeleri önerecek, ardından imzacı ülkeler bu önerileri oylayacak. Ancak çevreciler, ülkelerin çevresel etki değerlendirmelerini kendilerinin yapacak olmasını ve son kararı vermelerini eleştiriyor.
Okyanus, yeryüzündeki tüm canlıların yaşamı için kritik öneme sahip. Dünyanın en büyük ekosistemi olarak yaklaşık 2,3 trilyon avro değerinde ekonomik katkı sağlıyor ve soluduğumuz oksijenin yüzde 80’ine kadarını üretiyor.
DENİZ HABER AJANSI
