Türkiye'nin önemli turizm merkezlerinden biri Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi, deniz ekosistemini korumaya yönelik dev bir adım atıyor. Milyon dolarlık lüks yat ve teknelerin deniz dibine attığı çapaların deniz çayırlarında ve su altı yaşamında yarattığı tahribatı önlemek amacıyla, Temmuz ayından itibaren “mapa-şamandıra” sistemi uygulanmaya başlanacak. Türkiye’de bir ilk olan bu pilot proje, Göcek koylarında yat ve teknelerin deniz tabanına sabitlenecek özel tonozlara bağlanmasını öngörüyor.
Bölgede her yıl dünyanın en zengin iş insanlarının da içinde bulunduğu binlerce lüks yatın demir atması, deniz çayırlarının sökülerek yok olmasına neden oluyor. Bu durum, deniz yaşamı ve ekosistemin sağlığı açısından büyük tehdit oluşturuyordu. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği, Tarım ve Orman ile Turizm Bakanlıkları iş birliğiyle hayata geçirilen sistemde, 805 kilometrekarelik alan içindeki 20 koyda toplam 700 mapa-şamandıra yer alacak. Böylece tekneler doğrudan deniz tabanına bağlanacak, çapa atılmayacak ve deniz ekosistemi korunacak.
Akdeniz Koruma Derneği (AKD) de projeyi büyük bir gelişme olarak değerlendirdi. Dernek Başkanı Zafer Kızılkaya, uygulamanın sadece Göcek için değil, Gökova Körfezi ve Datça-Bozburun gibi diğer koruma alanlarında da hayata geçirilmesi gerektiğini belirtti. Kızılkaya, “Bu sistem, deniz çayırlarının korunması için önemli bir örnek teşkil edecek” dedi.
Deniz dibinde büyük tahribat
2019 yılından bu yana devam eden proje ile ilgili Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 4 Haziran 2024'de Cumhurbaşkanlığı Kabine toplantısı sonrası yaptığı açıklamada, "Göcek, Mapa-Şamandıra Projesi ile 805 kilometre alandaki 20 koyumuzu yaklaşık 700 mapa-şamandıra ile koruma altına alıyoruz. Ayrıca vatandaşlarımızın denize ulaşmasına engel olan hukuk dışı yapıları yıkıyoruz. Türkiye Deniz Projesi ile halkımızın denizlere erişimini kolaylaştırarak deniz kıyılarında yaşam kalitesini artıracağız. Ayrıca deniz varlığımızı korumak ve kirliliği önlemek için kapsamlı tedbirler alacağız" diye konuşmuştu.
“Deniz ekosistemi mapa-şamandıra ile rahatlayacak”
Muğla Tarım ve Orman İl Müdürü Seyfettin Baydar, mapa-şamandıra sistemi ile başta deniz çayırları olmak üzere su altı ekosisteminin rahatlayacağını belirtti. Baydar, "Göcek Körfezi'ndeki mapa-şamandıra uygulamasının deniz çayırlarına ve ekosisteme olan olumlu etkileriyle ilgili bir kere mapa-şamandıra uygulaması ile mevcutta şu anda bağlama sistemiyle gözükmekte olan bağlama sistemiyle çapa bağlaması yapılmakta. Denize çapa atıldığında her çapanın toplanmasıyla deniz altındaki deniz çayırlarının, su altındaki deniz çayırlarının, çiçekli bitkilerin aynı zamanda sökülmesini sağlıyor, sökülmesini gerçekleştiriyor. Bir pulluk misali. Her bir söküm kenardaki ve denizdeki çayırların azalmasına vesile oluyor. Ama şamandıra ve mapa sistemi kurulduğunda ise bu tarz çapayla sökme olayı olmadığından dolayı deniz çayırlarının, canlı bitkilerin yaşamı, gelişimi daha fazla artıyor. Bu deniz çayırları özellikle balıklar için, denizdeki balıklar için çok önemli yaşama da üreme alanları, balıkçılığın gelişimi artması, günden güne çoğalması için çok önemli unsurlar, bitkiler. Eğer bunlar olmazsa, öncelikli olarak tam bir kere balık popülasyonu, balıktaki, denizdeki balık varlığı azalacak. Hem beslenme hem de avcılık anlamında bölgemiz, ülkemize ciddi kayıplar olacak" dedi.
“1 hektardaki deniz çayırı 2 bin ton karbon emilimi sağlıyor”
Deniz çayırlarının hem insanlar için hem deniz yaşamı için çok önemli bir görev üstlendiğini açıklayan Baydar, "Bunun haricinde deniz çayırları, özellikle karbon emilimi noktasında bütün ekosistemdeki en büyük karbon deposu eminimini sağlıyor ki o da bir hektarda 2 bin tonluk karbonu depoluyor. Bu anlamda atmosferi temizleme anlamında da, yaşanabilir bir ortam oluşturma anlamında da hem insanlar için hem bütün yaşam için çok önemli unsuru gerçekleştirmekteler. Aynı zamanda deniz çayırları bir metrekarede yaklaşık 14 litre oksijen atmosfere vererekten oksijence deniz kenarlarının ve atmosferin zenginleşmesini sağlamakta. Kenardan, denize dışarıdan yapılan deşarjın kirliliği de temizleyen, berrak bir denizi sağlayan, aynı zamanda turizm için, kıyıdaki, sahildeki, denize giren insanlarımız için de akvaryum niteliğindeki o temizliği sağlayan en önemli unsur yine deniz çayırları. Tümünü düşündüğümüz zaman sadece ekosistemdeki bir dengeyi bozmak, deniz çayırlarının varlığının azalması bir sürü olumsuzu beraberine getirirken bunların çoğalması için, arttırılması için mapa ve şamandıra sisteminin devletimize, bakanlıklarımıza, tüm bakanlıklarımıza, Çevre Şehircilik Bakanlığımız, Turizm, Orman Bakanlığımız, bütün bakanlıklarımızın olumlu görüşleriyle önümüzdeki temmuzdan itibaren hayata geçecek olması, ciddi anlamda aşağıdaki yaşamı, canlı yaşamını, yani hem bitkilerin yaşamının hem balıkların yaşamının çoğalmasını önemli ölçüde arttıracaktır" dedi.
DENİZ HABER AJANSI
