Türkiye ve KKTC’yi, deniz altından geçecek 80 km uzunluğundaki su boru hattı ile birbirine bağlayacak “asrın projesi” KKTC Su Temin Projesi’nde deniz geçişi isale hattı inşasına başlandı.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın dünyada ilk kez uygulayacağı bir yolla, deniz yüzeyinin 250 metre altından askıda borularla su taşınmasını sağlayacak KKTC Su Temin Projesi, yorulma ömrü 125, sünme ömrü 1000 yıl olarak hesaplanan bir mühendislik çalışmasını hayata geçirecek.
Türkiye tarafında yapılacak barajdan alınacak suyun deniz altından borularla KKTC tarafında yapılacak baraja aktarılmasını sağlayacak olan KKTC Su Temin Projesi, toplam 782,5 milyon TL’ye mal olacak.
KKTC Su Temin Projesi, deniz dibindeki basınç düzeyinin borularla su aktarımı imkansız kılması nedeniyle, özel bir teknikle inşa edilecek. 80 bin 151 metre uzunluğundaki boru hattı, deniz dibinden değil, 250 metre derinlikte kurulacak askılarla KKTC’ye su taşıyacak.
Anamur-Dragon Çayı üzerinde inşa edilmekte olan Alaköprü Barajı’ndan alınacak yıllık 75 milyon m3 su, deniz altındaki boru hattı ile KKTC’de Girne yakınlarındaki Geçitköy Barajı’na aktarılacak.
Deprem ve Fırtınaya Karşı Önlem
Deniz altından su geçiş hattı için jeolojik araştırmalarla bölgedeki sismik aktivite incelendi ve deprem katalogları oluşturuldu. Denizin akıntı ve dalga rejimini belirleyebilmek için oşinografik araştırmalar yapılarak 12 aylık veri toplandı. Yüksek yoğunluklu polietilen boruların su altında deniz etkileri sebebiyle bozulmaya uğrayıp uğramadığını tespit etmek üzere tam ölçekli 11 adet boru ile deney yapılarak 6 aylık aralıklarla iki yıl boyunca ölçüm gerçekleştirildi.
0,15 m/s ile 0,5 m/s arasında değişen sabit akıntı hızları ve 90-75-30 derece akıntı geliş açıları durumunda sistemin tepkisi değerlendirildi. Son 30 yılın önemli fırtına kayıtları toplanarak bilgisayar üzerinde dalga modeli oluşturuldu. Oşinografik araştırmalar ile toplanan veriler kullanılarak model kalibre edildi.
Gemi ile Tarama ve Şamandıra Testleri Tamamlandı
Yapılan deneyler sayesinde deniz altından KKTC’ye su taşıyacak sisteminin yorulma ömrünün 125, sünme ömrünün ise 1000 yıldan fazla olduğu hesaplandı.
Çalışmada ayrıca deniz altına yerleşilecek borulara vericiler takılacak. Bu vericiler ve sensörler sayesinde muhtemel hasarlar önceden tespit edilip müdahaleler zamanında yapılacak. Borularda sızıntı ihtimaline karşı tuzluluk sensörleri sürekli işler durumda tutulacak.
Hattın inşası kapsamında Mersin Taşucu Limanı’nda dünyada sayılı boru üretim tesislerinden biri kuruldu.
Son olarak, kullanılacak şamandıralar için imalat testleri İngiltere’de gerçekleştirildi. Hattın deniz tabanına gömülü olarak döşeneceği Türkiye ve KKTC kıyı geçiş kısımlarında gemi ile tarama yapılarak hendek açma işlemleri tamamlandı.
KKTC’nin 50 Yıllık Su İhtiyacını Karşılayacak
KKTC’ye aktarılacak yıllık 75 milyon m3 suyun yüzde 50,3’ü içme-kullanma, yüzde 49,7’si sulama suyu olarak değerlendirilecek.
Projenin gerçekleşmesi ile, halen yeraltı ve yüzeysel su kaynaklarının kısıtlı olması sebebiyle su sıkıntısı çekilen KKTC’de, 50 yıllık içme ve kullanma suyu ihtiyacı karşılanacak. Ayrıca 4 bin 824 hektarlık alanda tarımsal sulama yapılacak.
Projenin ilk aşaması olarak Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Mart 2011’de temelini atmasıyla inşasına başlanan Alaköprü Barajı’nda yüzde 73, Mart 2012’de KKTC Cumhurbaşkanı Dr. Derviş Eroğlu, KKTC Başbakanı İrsen Küçük, Başbakan Yardımcısı Prof. Dr. Beşir Atalay ile Orman ve Su İşleri Bakanı Prof. Dr. Veysel Eroğlu tarafından temeli atılan Geçitköy Barajı’nda ise yüzde 48 fiziki gerçekleşme sağlandı.
